Редактор: досент Н

Assosiasiya (Assoçiations) 
məsələsinin həllində verilənlər toplusu ilə ifadə 
olunmuĢ və bir-biri ilə əlaqəli olan hadisələrdə qanunauyğunluqlar axtarılıb üzə 
cıxarılır. Assosiasiya məsələsinin əvvəlki məsələlərdən fərqi ondan ibarətdir ki, 
qnunauyğunluqların axtarıĢı analiz edilən obyektlərin xassələri əsasında deyil, eyni 
vaxtda baĢ verən bir necə hadisə arasında aparılır. Assosiativ qaydaların axtarıĢı 
ücün ən cox «Apriori» alqoritmindən istifadə edilir. 
Ardıçıllıq (Sequençe) və ya ardıçıl assosiasiya (sequential assosiation) 
– 
hadisələr arasında vaxta görə qanunauyğunlqları tapmaq ücün tətbiq edilir. Bu 
məsələ assosiasiya məsələsinə oxĢayır, lakin burada məqsəd eyni vaxtda baĢ verən 
hadisələr arasındakı qanunauyğunluqları tapmaq deyil, vaxta görə bir-birilə bağlı 
olan hadisələr arasındakı qanunauyğunluqları tapmaqdır. BaĢqa sözlə, ardıçıllıq 
vaxta görə yüksək ehtimalla bir-birilə əlaqəli olan hadisələr zənçiri ilə təyin edilir. 
Faktiki olaraq assosiasiya arçdıçıllığın xüsusi halıdır. Bu məsələni həmcinin ardıçıl 
Ģablonların tapılması da adlandırırlar. Ardıçıllığın qaydası belədir: X hadisəsindən 
müəyyən vaxt sonra Y hadisəsi baĢ verəçək. Məsələn, mənzil alandan sonra 
sakinlər 60% hallarda 2 həftə ərzində soyuduçu, 50% hallarda isə 2 ay ərzində 
televizor alırlar. Bu məsələnin həllindən marketinqdə və meneçmentdə geniĢ 
istifadə edilir (məsələn, müĢtəri ilə iĢləmə dövrünü idarə etmək ücün). 
Proqnozlaşdırma (Foreçasting) 
məsələsinin yerinə yetirilməsi nətiçəsində 
retrospektiv verilənlər əsasında müəyyən göstəriçilərin buraxılan və ya gələçək 
qiymətləri təyin edilir. Bu çür məsələlərin həlli ücün riyazi statistika 
metodlarından, neyron Ģəbəkələrindən və s. istifadə edilir. 

---

545 
ProqnozlaĢdırma insan fəaliyyətinin bir cox sahələrində geniĢ yayılmıĢ və 
həllinə ehtiyaç olan məsələdir. ProqnozlaĢdırma nətiçəsində düzgün olmayan, 
əsaslandırılmamıĢ və ya subyektiv qərarların qəbulunda risk azalır. 
ProqnozlaĢdırmaya aid misallar: pul vəsaitlərinin hərəkətinin proqnozu, kənd 
təsərrüfatı məhsullarının məhsuldarlığının proqnozlaĢdırılması, müəssisənin 
maliyyə dayanıqlığının proqnozlaĢdırılması və s. Marketinq sahəsində tipik 
məsələlərdən biri bazarın proqnozlaĢdırılmasıdır. Bu məsələnin həlli nətiçəsində 
müəyyən bazarın konyukturunun inkiĢaf perspektivləri, gələçəkdə bazar Ģərtlərinin 
dəyiĢilməsi, dəyiĢilmə istiqamətləri və s. qiymətləndirilir. Ġqtisadiyyat və maliyyə 
sahələrindən baĢqa proqnozlaĢdırma məsələsi digər sahələrdə də, o çümlədən, 
tibbdə, farmakologiyada, hətta siyasətdə də qoyulur və həll olunur.