Редактор: А. Тилегенов Редколлегия ағзалары

МУҒАЛЛИМ ҲӘМ ҮЗЛИКСИЗ БИЛИМЛЕНДИРИЎ
24
to’g’ri yechim izlashga, fikrlashga olib keladi. Zamonaviy ta’lim bizni maktabdagi tarbiyaviy 
ishlar jarayoniga yangicha qarashga majbur qiladi. Bunda zamonaviy axborot-kommunikatsiya 
texnologiyalaridan foydalanish katta rol o‘ynashi mumkin. 
Zamonaviy kompyuterlar, shu jumladan sensorli ekranli yoki planshetlardan foydalangan 
holda, o‘quvchi mustaqil harakat qilish qobiliyatiga ega bo‘ladi. O’quvchilar bunday 
o’yinlarni katta zavq bilan o’ynaydilar, chunki vazifalarni bosqichma-bosqich bajarib, 
ular monitorda aniq natijalarni ko’radilar, ular to’g’ri javoblarni topishga harakat qilishadi, 
metodda vizual video va ovozlardan va slayd, rasmlardan foydalaniladi. Interfaol o’yinlardan 
foydalanish hissiy yuksalishni keltirib chiqaradi, kognitiv qiziqishni va materialni o’zlashtirish 
samaradorligini sezilarli darajada oshiradi.
Tadqiqot metodologiyasi. Interfaol o’yinlar orqali ijodiy va intellektual qobiliyatlarni 
shakllantirish uchun sharoit yaratishda bir qator vazifalar ustuvor ahamiyatga ega, jumladan:
– biologiya va informatika fanlariga kognitiv qiziqishni shakllantirish;
– ijodiy va intellektual qobiliyatlarni rivojlantirish;
–
qiziquvchanlikni, tasavvurni, farazlarni ilgari surishda jasoratni, nostandart qarorlar 
qabul qilish qobiliyatini rivojlantirish;
– ijodiy faol, iqtidorli bolalarni aniqlash va hokazo.
Yangi zamonaviy imkoniyatlar o’qituvchilarni ta’lim muammolarini turli yo’llar bilan hal 
qilishga undaydi. “Interaktivlik” atamasi inglizcha interaction so’zidan kelib chiqqan bo’lib, 
tarjimada “o’zaro ta’sir” degan ma’noni anglatadi. Interaktivlik - bu o’zaro ta’sir o’tkazish, 
suhbat, kimdir bilan yoki bevosita shaxsning o’zi bilan muloqot qilish qobiliyati, bu bilishning 
dialogik shakllarining xususiyatlaridan biridir.
Interfaol va multimedia vositalari ularni ilhomlantirish va yangi bilim olishga intilishga 
undash uchun yaratilgan. Ammo ko‘plab umumiy o`rta ta`lim muassasalari hamon 
interaktiv jihozlar bilan yetarlicha ta’minlanmagan. Shu sababli, axborot-kommunikatsiya 
texnologiyalari bilan bog’liq barcha interaktiv uskunalar kompyuterdan o’quv quroli sifatida 
foydalanishga qisqartiriladi. Kompyuter o’quv ma’lumotlarini taqdim etish imkoniyatlarini 
sezilarli darajada kengaytiradi, bolaning motivatsiyasini oshirishga imkon beradi. Multimedia 
texnologiyalaridan foydalanish atrofdagi ijtimoiy muhitdagi turli vaziyatlarni taqlid qilish 
imkonini beradi. 
Interfaol o’yinlar o‘quvchining rivojlanishida o’qituvchilarga katta yordam beradi. Interfaol 
o’yinlar - o‘quvchining bevosita o’qituvchi nazorati ostidagi faoliyati bo’lib, uning davomida 
bolalar nizosiz va do’stona muloqotni o’rganish uchun noyob imkoniyatga ega bo’ladi. Bolalar 
bilan bunday muloqot ularning kayfiyatiga, o’ziga va boshqalarga munosabatiga ta’sir qilish 
imkonini beradi. O‘yinlar orqali o’quvchilar, jamiyatdagi oddiy hayot qoidalarini, muloqot 
qilish ko‘nikmalarini o‘rgandilar. Ushbu o’yinlardan ertalab, kechqurun, bo’sh vaqtingizda, 
darsning bir qismi sifatida foydalanish tavsiya etiladi. Ularning asosiy maqsadi muvaffaqiyatga 
erishish, ijtimoiy va kommunikativ ko’nikmalarni tarbiyalashdir.
Interaktiv o’yinlar o’quvchilarga quyidagi hususiyatlariga o`z ta`sirini ko`rsatadi: kognitiv 
qiziqish; ortiqcha kuchlanish, ortiqcha yuk va charchoqni bartaraf etishga hissa qo’shish; nutq 
va harakat qobiliyatlarini rivojlantirish vositasi bo’lib xizmat qilishi mumkin; nozik vosita 
mahoratini, muvofiqlashtirishni rivojlantirish; vosita xotirasini rivojlantirish; miyaning 
samaradorligini oshirish va boshqa.
O’yinlar ijobiy muloqot ko’nikmalarini rivojlantiradi, jamoaviy ish paytida xayrixoh 
shaxsni tarbiyalaydi, individual aloqa bilan emas, balki o’quvchilar o’zlarini tashqi tomondan 
ko’rishni, harakatlarini baholashni, o’rganadilar.
Quyida sizning havolangizga biologiya darslarida foydalanish uchun interfaol o’yinlar 
namunalarini taqdim etamiz. 

---