Редактор: А. Тилегенов Редколлегия ағзалары

МУҒАЛЛИМ ҲӘМ ҮЗЛИКСИЗ БИЛИМЛЕНДИРИЎ
16
O‘quvchilarning tadqiqotchilik faoliyati deganda, o‘quvchi-talabalar tomonidan 
ma’lum bir muammo (masalan, fanning u yoki bu qonuniyatlariga asoslangan xolat)
ni o‘rganish va uning yechimini izlab topishga qaratilgan ijodiy faoliyati tushuniladi. 
O‘quvchilarga tadqiqotchilik ko‘nikmalarini shakllantirish maktab davridan boshlanib, bu 
davrda o‘quvchilarga tadqiqot ishlarini tashkil etishga oid jarayonning dastlabki elementlari 
beriladi. Tadqiqotchilik ko‘nikmasi o‘quvchini tadqiqot ishlarini bajarishga oid qobiliyatidir, 
tadqiqotchilik ko‘nikmasi o‘quvchi tomonidan alohida bilim, malakalarning egallanishi 
emas, balki xar bir fan buyicha integrativ bilimlar va xarakatlarning o‘zlashtirilishini hamda 
mustaqil ravishda ijodiy faoliyat olib borishiga imkoniyat yaratib beriladi.
Tahlil 
va 
natijalar. 
Professional ta’lim kollejlari 
o‘quvchi-talabalari oliy o‘quv 
yurtiga tashrif buyurishganda, 
o‘quvchi-talabalarga o‘rta 
maxsus ta’lim muassasalarida 
berilgan nazariy bilimlar yanada 
mustahkamlanib, institut 
bio logik 
maydonchasida 
olib borilayotgan tajribalar 
misolida aks etmoqda. Bunda, 
professional ta’lim maktab va 
institut talabalarning iqtidorli 
vakillaridan iborat guruhi 
biologik tajriba maydonida 
dorivor o‘simliklardan: qizil do‘lana, namatak, kiyik o‘ti, tog‘ rayxoni kabi o‘simliklarni 
ekish va ulardan kelgusida kupaytirish va foydali dori vositalari yaratish borasida ustozlardan 
mahorat darslari olishmoqda. O‘quvchi va o‘qituvchi tomonidan olib borilayotgan bunday 
tadqiqotchilik ishlarini, ta’lim muassasasidan tashqarida xam mustaqil ravishda olib 
borishlari va fanga bo‘lgan refleksiv munosabatni yuksaltirish tajribada tasdiqlangan. 
Ayniqsa iqtidorli o‘quvchi-talabalar tomonidan dorivor o‘simliklarni yetishtirish va 
undan yangi navlarni yaratish borasida olib borayotgan ustozlar rahbarligidagi tajribalar 
kelgusida kasb tanlash jarayonida xam keng samara beradi. Fan doirasida dorivor va ziravor 
o‘simliklar ustida tadqiqotchilik ishlarini olib boradigan o‘quvchi-talabalar avvalo ishning 
borish jarayoni va tartibi bilan tanishadi.
Talaba yoshlarga turli - tuman dorivor va ziravor o‘simliklar navlarining morfologik 
ko‘rinishlari va ularning o‘ziga xos tarkibi va xususiyatlari nazariy jihatdan tushuntiriladi. 
So‘ngra, mavjud dorivor va ziravor o‘simliklar navlarining urug‘larini ajratish jarayoni 
boshlanadi, bu esa, dastlabki tajriba va ekiladigan o‘simlikning urug‘ini ajratish bosqichi 
bo‘ladi.
1-rasm. Ta’lim klasteri asosidagi “ma`ruza-amaliyot-
tajriba” ilmiy tadqiqotchilik ko‘nikmalarini “Eshitdim-
ko‘rdim-bajardim” tamoyili asosida aks etishi
2- rasm. Tajribada iqlimlashtirilgan dorivor o‘simliklar navlari

---