Редактор: А. Тилегенов Редколлегия ағзалары


МуғаллиМ ҳәМ үзликсиз билиМлендириў



Download 3,32 Mb.
Pdf ko'rish
bet16/152
Sana02.07.2022
Hajmi3,32 Mb.
#729584
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   152
Bog'liq
3-2017

МуғаллиМ ҳәМ үзликсиз билиМлендириў
16
Dástannıń tilinde ushirasatug`ın toponimlerdiń jáne birewi Hálepshırwan bolıp, tómendegi 
mısalda kóriwimizge boladı:
Hálepshırwan kettik bizler
Kórgenshe xosh qalıń sizler, 
Sırdashlarım, áy, kánizler. 
Qalıń allayar-allayar. 
Hálepshırwan – Siriya mámleketindegi júdá áyyemgi, b.e.sh. II mıńıńshı jıllıqlarg`a
tiyisli qala. Xettlerdiń tilinde – Xalap, túrklerde – Xalep, al evropalılar bul qalanı – Aleppo
dep ataydı. Qala atamasınıń kelip shıg`ıwı boyınsha anıq mag`lıwmatlar joq. Toponim
qanshelli áyyemgi dáwirlerge tiyisli bolsa, onıń atalıw sebebin anıqlaw sonshelli qıyın 
boladı. Eń áyyemgi toponimlerdiń kelip shıg`ıw negizin, atalıw sebebin anıqlaw ayırım
shamalawlar arqalı aytıw múmkin. Bir qatar ilimpazlar Xaldı etnonimi menen baylanıstıradı 
hám etnotoponim dep esaplaydı. Degen menen, ilimpazlar ushın Haleb toponiminiń mánisi
elege shekem jumbaq bolıp qalmaqta. Ilimpazlardıń birqatarı qala ataması semit tillerinen 
alınıp «temir» yamasa «mıs» degendi ańlatıwı múmkin dep esaplasa, basqaları b.e.sh. II 
mıń jıllıqlarda usı aymaqqa kelip ornalasqan amorey qáwimleri qalanıń atın «Xalaba»
dep atag`anlıg`ın shamalaydı. Bul sol qáwimlerdiń tilinde «aq» reńdi bildirgen. Bunday 
shamalawg`a sebep retinde Xaleb jeriniń reńi aqshıl reńde bolıwın, sonday-aq qalanıń
áyyemde mramor tasın óndiriwde tiykarg`ı oray bolg`anlıg`ın kórsetedi. Sonıń menen birge, 
jáne bir shamalaw bar bolıp, ol ańızg`a tiykarlan g`an. Bul boyınsha, áyyemde Abraam 
degen kisi sayaxatshılardı óz sıyırınıń súti menen sıyla g`an hám sonlıqtan Xaleb toponimi 
«sút beriwshi» mánisin bildiretug`ınlıg`ı aytıladı. Degen menen, toponimdi etimologiyalıq 
analizlewde ańız-áńgimelerge g`ana súyeniw toponimniń kelip shıg`ıwın anıqlawda 
qáteliklerge alıp keletug`ınlıg`ın kópshilik ilimpazlar moyınlaydı.
Ádebiyatlar:
1. Абдиназимов Ш. Лингвофольклористика. –Нөкис, 2015, -Б. 28
2. Әбдiрахманов А. Топонимика және этимология. – Павлодар, 2010, -Б.39
3. Ҳамидов Ҳ. Шығыс тиллериндеги жазба дәреклер ҳәм XIX әсирдеги қарақалпақ шайыр-
лары . –Нөкис: «Билим». 1992. -Б.100
4. Қарақалпақ фольклоры. Көп томлық. 57-66 – томлар. –Нөкис: «Илим». 2013.
5. Ўзбекистон миллий энциклопедияси. – Тошкент: «Ўзбекистон миллий энциклопедияси». 
2002. –Б.293
6. Рахматуллаев Ш. Ўзбек тилининг этимологик луғати. II том. –Тошкент: «Университет». 
2003. –Б.108
7. Севортян Э.В. Этимологический словарь тюркских языков. –М: «Наука». 1978. –С.45
8. Никонов В.А. Краткий топонимический словарь. –М: «Мысль». 1966
9. Поспелов Е.М. Географические названия мира: Топонимический словарь. –М: «Русские 
словари». 1998
10. Ўзбекистон миллий энциклопедияси. – Тошкент: «Ўзбекистон миллий энциклопедияси». 
2005.
11. https://ancientcivs.ru/aleppo
РЕзЮМЕ
Maqolada «G’orib oshiq» dostonidagi yer-suv nomlari o’rganilgan. Dostonda qo’llanilgan yer-suv 
nomlarining shakllanishiga bog’lik farazlar keltirilgan. Dostondagi yer-suv nomlari tarixiy-lisoniy tahlil 
etilgan. 
РЕзЮМЕ
В статье рассматриваются названия топонимов в эпосе «Гарип ашык». Приводится гипотезы 
в связи с образованием названий топонимов в эпосе, а также дан историко-лингвистический ана-
лиз топонимов, встречающихся в эпосе.
SUMMARY
The names of toponyms of the epic «Garip ashik» are considered in the article. The hypothese in 
connection with the formation of toponym names are given in the epic. The historical and linguistic 
analysis of the toponyms, found in the epic has been made so far.



Download 3,32 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   152




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish