Редактор: А. Тилегенов Редколлегия ағзалары

МуғаллиМ ҳәМ үзликсиз билиМлендириў
135
Жумамуратова Г.,Т.АзизоваТ.
ЎзПФИТИ Қорақалпоғистон филиали илмий ходималари
Таянч сўзлар: 
методика, психология, она тили, бошланғич синф,дидактика, 
таҳлил.
Ключевая слова: 
методика, психология, родной язык, начальная школа, дидак-
тика, анализ.
Key words: 
methodology, psychology, mother tongue, primary school, didactics, 
analysis.
БОШлАНғиЧ СиНФлАРдА ОНА Тили ўҚиТиШНиНГ МЕТОдиК
ВА ПСиХОлОГиК АСОСлАРи
БАСлАўыШ КлАСС, МЕКТЕПКЕ 
ШЕКЕМГи ТәРБия
Ҳозирги кунда ўқитишнинг мазмуни билан биргаликда ўқитиш методларини ҳам 
мукаммалллаштириш зарурий шартдир. Бошланғич синф она тили ўқитишнинг мето-
дик ва психологик асослари таълим мазмунини тадбиқ этишни тақозо этади.
Ўқувчиларни ўқиш, ёзишга ўргатиш, шунингдек, грамматика ва имлони ўзлаштириш 
жараёнида аналитик-синтез татбиқ этилади. Қиёслаш, хулосалар чиқариш, анализ ва 
синтез каби онгли иш усулларини белгилашда психология фани маълумотларидан фой-
даланилади. Бу маълумотлар таълим беришнинг бола онгининг ўсишига ёрдам бера-
диган усулларини белгилашда, ўқувчиларнинг ёши ва шахсий хусусиятларини ҳисобга 
олган ҳолда, ўқитувчи ва ўқувчиларнинг иш системасини асослашда ёрдам беради.
Бошланғич мактабда она тили ўқитишнинг усуллари болада фикрлаш ва саводхон-
ликни ўстириш билан бир қаторда, унда она тили асосларидан дастлабки маълумот 
бериш кўзда тутилади.
Маълумки, ўқувчилар ёзиш пайтида ўрганган имло қоидасидан тўғри фойдалана 
олмайдилар, улар бир имловий тушунчани иккинчиси билан алмаштирадилар. Пси-
хологлар бу фактларни ўрганиб, болаларни бир имловий тушунчани иккинчисидан 
фарқлашга ёрдам берадиган онгли фаолиятга ўргатиш зарур деп топдилар. Методика 
психология фани маълумотларига асосланиб, болаларга саводли ёзишга ўргатишнинг 
самарали йўллари ва воситаларини топади. Хусусан, қоидани билишдан малака ҳосил 
қилишга олиб борадиган машқлар системасини белгилаб беради.
замонавий она тили дарсига қўйиладиган умумий талаблар қуйидагилардан иборат.
1.Тарбиявий талаблар.Ўқувчиларда мустақил фикр юритишни, энг яхши 
ахлоқий сифатларини, илмий дунёқарашни, олган билимини хаёт Билан 
боғлай олишни таркиб топтириш.
2. Психологик талаблар. Ўқувчиларнинг индивидуал-психологик хусусиятла-
рини билган холда уларда хотира, онгли идрок этишни, тасаввур қила олишни, 
тафаккурини, ўқувчиларда давлат таълим стандартлари қўйган талабларни, 
улар ёшига мослигини хисобга олишни таъминлашдан иборатдир.
3. Дидактик талаблар. Дарс мақсади, методи, воситаларини аниқ белгилаш, 
мавзуни қизиқарли ўтиш, мавзу мохиятини ўқувчининг ўзи мустақил фик-

---