Rasmiy til davlat boshqaruvi, qonunchilik, sud jarayoni tilidir

3-Mavzu: YUNESKO tashkiloti ekspertlari 1953-yilda “davlat tili” va “rasmiy til” tushunchalarini farqlashni taklif etgan. Unga ko‘ra:

Davlat tili – siyosiy, ijtimoiy va madaniy sohalarda ma’lum bir davlatda integratsiya (birlashtiruvchi) vazifasini amalga oshiradigan, shuningdek ushbu davlatning ramzi sanaladigan tildir.

Rasmiy til – davlat boshqaruvi, qonunchilik, sud jarayoni tilidir.

Ushbu ikki ta’rif tushuntirishtavsiya sifatida qabul qilinadi, barcha mamlakatlar uchun majburiy emas.

O‘ZBEKISTONDA MILLIY TILLAR RIVOJI

O‘zbekiston – ko‘p millatli davlat. Respublikada 130 dan ortiq millat va elat vakillari istiqomat qiladi. Aholining 80 foizdan ortig‘ini o‘zbeklar tashkil etib, ularning umumiy aholi sonidagi ulushi muntazam oshib bormoqda. Shuningdek, boshqa millatlarning katta jamoalari ham mavjud. 10 foizdan ortig‘i – Markaziy Osiyo xalqlarining boshqa vakillari (5 foizga yaqini – tojiklar, 3 foizga yaqini – qozoqlar, 2 foizi – qoraqalpoqlar, 1 foizi – qirg‘izlar, shuningdek turkmanlar va boshqalar). Rus va boshqa slavyan xalqlari vakillari respublika aholisining 10 foizini tashkil qiladi. Davlat tili hamda zamonaviy O‘zbekiston hududida keng tarqalgan va huquqiy maqomiga o‘zgartirishlar kiritilgan rus tili bilan bir qatorda hududlarda boshqa tillardan ham foydalanib kelinadi. Misol uchun, Qoraqalpog‘iston Respublikasida qoraqalpoq tili ham rasmiy til hisoblanadi. Aholining aksar qismi etnik tojiklar bo‘lgan hududlarda tojik tilida ta’lim olib boriluvchi maktab, o‘rta maxsus ta’lim muassasalari mavjud. Surxondaryo, Samarqand, Buxoro, Namangan va boshqa hududlarda tojik tilidagi OAV, maktablar, o‘rta maxsus ta’lim muassasalari va oliy ta’lim muassasalarining bo‘limlari faoliyat ko‘rsatmoqda. Toshkent va Navoiy viloyatlarida, shuningdek, Qoraqalpog‘iston Respublikasida qozoq tilida o‘qitiladigan maktablar va oliy ta’lim muassasalarining bo‘limlari mavjud. Xorazm viloyati va Qoraqalpog‘iston Respublikasida turkman tilida ta’lim beriluvchi maktablar faoliyat ko‘rsatmoqda.