Ращим щасанов

Д
Дастгоҳли рангтасвир-рангтасвирнинг дастгох (мольберт)га ўрнатиб ишланадиган тури. Рангтасвирнинг бу турида тасвирланаётган одам, хайвон в.б. ларнинг ўлчовлари ўзини хақиқий ўлчовидан катта бўлмаслиги лозим.
Деворий рантасвир-(фреска, алфреско)-уй шифти, деворга берилган сувоқ қуриб улгурмасдан унинг устига ишланган тасвир. Улар баъзан шифт, девор устига қопланган мато, қоғоз устига ҳам ишланади.
Декорация-театр саҳнасини спектакл мазмуни билан боғлиқ ҳолда тасвирланадиган безак кўриниш. Улар рангтасвир ва бутафор шаклида бўлади.
Диптих-қўш тасвир. Кўпинча улар бир мавзу ва бир мазмунда бўлиб ёнма-ён намойиш этилади.
Ё
Ёдгорлик хайкал-машҳур ва тарихий шахсларга бағишлаб ишланган хайкал. У маҳобатли, рельфли ёки дастгохли-юмалоқ бўлиши мумкин.
Ёруғсоя-Тасвирий санъат назариясига доир атама. Уни ёруғсоя қонуни деб ҳам аталади. У тасвирланаётган нарсаларнинг ёки тирик мавжудотни қаламтасвири ва рангтасвирини ҳажмли қилиб ишланишига қўлланилади.
Ёруғ (шулъа)-тасвирий санъатнинг назарий асосларига оид атама бўлиб, унинг ёруғсоя қонунига тегишлидир. Маълумки, ҳар қандай нарса ва мавжудотлар хажимлидирлар. Расмда уни хажмли эканлигини ёруғлантирмасдан, туриб кўрсатиб бўлмайди. Бунда нарсанинг ёруғлик манъбаига қараган қисми ёруғ, тескари томони соя бўлади. Уларнинг ўртасидаги қисми ярим соя дейилади. Ёруғ атамаси шундан келиб чиққан.


Ж
Жанр-ҳаёт лавҳаларини, кўринишларини унинг мазмунига кўра тасвирловчи бадиий асар туридир. Масалан, манзара, натюрморт, турмуш, портрет, ню в.б. тасвирий санъат жанрлари ҳисобланади.
Жангнома-(батал) ҳарбий мавзудаги тасвирий санъат асарларининг жанри.
Жайдариранг-локал ранг. Тасвирланаётган нарса, буюмнинг асосий ранги ёки бир ранг билан аталиши. Масалан; барг-яшил, осмон зангори.
Жигарранг-ранг номи, ҳайвонларнинг жигари рангига ўхшаш ранг. Баъзилар уни “қўнғир” деб ҳам аташади.