Raqamli pedagogika: holati
va rivojlanish istiqbollari
139
Xasanov Hayrullo Mahmudovich
Qo‘qon davlat pedagogika instituti, Informatika kaferdasi o‘qituvchi,
xayrullo-
xasanov@mail.ru
Botirov Muzaffar Mansurovich,
Qo‘qon davlat pedagogika instituti, Informatika kaferdasi o‘qituvchi,
qdpi_muzaffar@mail.ru
Respublikamizda olib borilayotgan islohotlarning eng muhim maqsadi
yurtimizda sog‘lom va barkamol, bilimli, yuksak ma’naviy-axloqiy fazilatlarga ega
bo‘lgan avlodni shakllantirishdan iborat. Aynan shu maqsadlarga erishish uchun
mamlakatimizda keyingi yillarda keng miqyosdagi Kadrlar
tayyorlash milliy dasturi
amalga oshirilmoqda. Buning zamirida aholining uzluksiz ta’lim olishini ta’minlash,
ta’lim tizimining jamiyatdagi o‘zgarish va yangilanishlar, iqtisodiyotdagi yuqori
malakali kadrlarga bo‘lgan ehtiyoj bilan uyg‘un va hamohang bo‘lishiga erishish
konsepsiyasi mujassam edi. Shuning uchun ham biz bugungi kunda zamonaviy
ta’limning vazifasi, maqsadi, o‘rni va rolini yaqqol tasavvur qila olishimiz kerak.
Mustaqil holda o‘qish rasmiy o‘quv jarayonidan
tashqarida kechishi mumkin,
ya’ni muayyan ta’lim muassasasiga bormay turib, uyda o‘zi o‘quv materiallari asosida
mustaqil individual holda o‘qish va o‘rganishi mumkin. Mustaqil ta’lim belgilangan
o‘quv topshiriqlarini tahsil oluvchilarning mustaqil va ijodiy bajarishlari asosida
o‘tadigan o‘quv faoliyatidir. Mustaqil ta’lim negizini mustaqil ishlar tashkil etadi.
Biz mustaqil ta’limni pedagogik tamoyillarga asoslanib tashkil etishimiz kerak,
deb o‘ylaymiz. Masalan, talabalarning ongliligi va faolligi egallab oladigan, ularda
ijodiy
tashabbuskorlik, o‘quv faoliyatida mustaqillik, tafakkur, nutq rivojlanadigan
bo‘lsin.
Ba’zi tadqiqotchilar talabalarning bilim saviyasi ularning mustaqil ta’lim olish
yoki o‘rganish faoliyatining hajmi va muntazamligiga bevosita bog‘liq, deb
ta’kidlaydilar. Chunki hech bir inson mustaqil faoliyatsiz maqsadiga erisha olmaydi.
Shuning uchun mustaqil faoliyatni bilim olish vositasi va uning natijasi sifatida qarash
mumkin. O‘quvchilarning mustaqil bilim olishlari ularning tadqiqot ishlari izlanishlari
natijasi ekanligini ko‘rsatish uchun bunday natijani tashkil etish va boshqarish lozim.
Bu esa talabalarning bilim faoliyatini rivojlantiradi.
Raqamli pedagogika: holati va rivojlanish istiqbollari
140
Mustaqil ta’lim - talabalarning o‘quv maqsadlariga
kafolatli erishishlari,
shuningdek, fan dasturlari doirasidagi o‘quv materiallarini samarali o‘zlashtirishlari
bo‘yicha mustaqil ishlarni bajarishlarini nazarda tutadi. O‘qituvchilar esa talabalarning
mustaqil ta’lim olishga intilishlarini rag‘batlantirishlari va to‘g‘ri yo‘naltira olishlari
lozim. Talaba yakka holda samaraliroq ishlaydimi yoki bir necha kishidan iborat guruh
bilan birgalikda ishlashni yoqtiradimi, o‘z vaqtini kutubxonada o‘tkazadimi yoki unga
Internet tarmog‘idagi mavjud elektron ta’lim resurslaridan foydalanish qulayroqmi,
talaba mustaqil ishni qanday qilib yaxshiroq, samaraliroq va qulayroq tashkil etish
kerakligini o‘zi ham, o‘qituvchi ham yaxshi bilishi kerak. Mustaqil ta’limning asosiy
mohiyati
ham shundaki, talabalarning bilim manbai faqatgina o‘qituvchi tomonidan
mashg‘ulotlarda berilayotgan bilimlar bo‘lishi kerak emas. Mustaqil ta’lim sharoitida
talaba o‘zlashtirishi lozim bo‘lgan o‘quv materialini o‘zi anglashi va harakat qilishi,
o‘qituvchi esa, o‘z navbatida, talabalarning tadqiqot olib borish ko‘nikmalarini, o‘tilgan
materiallarni yanada o‘zlashtirish uchun qo‘shimcha, ma’lumotlar izlab topishga
undashlari hamda yo‘naltirishlari lozim. Mustaqil ta’limda didaktik va pedagogik
tamoyillarga asoslanish muhim ahamiyatga ega. Hozirgi davrda talabani mustaqil bilim
olishini samarali tashkil etish orqali talabani
ijodiy faoliyat yuritish, shu bilan uning
mustaqil izlanishiga undaydi.
Mustaqil bilim olish pedagogik texnologiyaga nisbatan juda muhim talablarni
qo‘yadi. Ta’lim muassasasidagi o‘qituvchi va talaba hamkorligidagi faoliyatning
yakuniy natijasi oldindan aniq bo‘lgan o‘qitish jarayonidan farqli ravishda mustaqil
bilim olishda talaba aniq bo‘lmagan hamda oldindan
rejalashtirilmagan natijaga
erishish kerak, ya’ni o‘rganayotgan o‘quv materiallari bo‘yicha bilim, ko‘nikma va
malakalarning aniq hajmini o‘zlashtirishi lozim.
Talabalarni mustaqil ta’limini tashkil etishda elektron daidaktik vositalarni
yaratish va ulardan foydalanish hozirgi kunda ancha samarali natijalarga olib
kelmoqda. Jumladan, Delphi dasturlash tilini o‘rganish bo‘yicha quyidagi elektron
qo‘llanmani yaratish va foydalanish jarayoniga to‘xtalib o‘taylik.
«Delphi» tili ob’yektga mo‘ljallangan vizual dasturlash tilidir. OMD (OOP –
объектно – ориентированное программированые) - ob’yektlar
yordamida ilovalarni
yozish va loyixalash, tahlil qilish uslubiyotlari va vositalardir.
Raqamli pedagogika: holati va rivojlanish istiqbollari
Do'stlaringiz bilan baham: 
