Raqamli pedagogika: holati va rivojlanish istiqbollari

Algoritm 
1-qadam.
Ekspertizaning maqsadini belgilash va uning ob’ektlarini aniqlash; 
2-qadam.
Analitik guruhni shakllantirish. 
ABT ekspertizasining ushbu bosqichi AR ni baholash uchun ma’lum bir 
xususiyatga ega emas va ma’lum tarzda o‘tadi. 
3-qadam.
Ekspertlar guruhining (EG) tarkibini tasdiqlash. 
Ekspertlar guruhini shakllantirishda mutaxassisning salohiyatini (vakolat 
koeffitsienti) baholash kerak. Avvalgi imtihonlar statistikasiga asoslangan vakolat 
koifitsentlarini aniqlashning bir qator usullari mavjud. Statistika yo‘q bo‘lganda, 
shuningdek ekspertning, uning birinchi tekshiruvida ishtirok etishi holatlarida 
ishonchliligi koeffitsientlari ekspertlar haqidagi rasmiy ma’lumot asosida aniqlanishi 
va shartlar asosida normallashtirilishi mumkin. 
∑
𝑣
𝜀
𝑜
𝑚
𝜀=1
= 1
(3,6) 
Mutaxassislar haqida quyidagi ma’lumotlardan foydalanish mumkin: 
A. Ta’lim; 
B. Ilmiy tayyorgarlik; 
C- ustuvor yo‘nalishdagi ish tajribasi; 
D. o‘tkaziladigan tekshiruvlar soni. 
Baholash kartochkadan foydalanib amalga oshirilishi mumkin (3.1-jadval). 

---

Raqamli pedagogika: holati va rivojlanish istiqbollari
 
235 
A, B, C, D nuqtalaridagi ballar soni umumlashtirilgan va shuning uchun mutaxassisning 
asosiy nuqtasini aniqlaydi:
 
𝐵
𝜀
0
. 
Normallashtirishni hisobga olgan holda vakolat koeffitsienti formulalar bo‘yicha 
hisoblanadi: 
𝑣
𝜀
0
=
𝐵
𝜀
0
∑
𝐵
𝜀
0
𝑚
𝜀=1
(3,7) 
2-jadval 
Mutaxassislarning malakasi miqdori
 
Kategoriya 
Yo‘naltiruvchi ta’riflar 
Ball 
A 
Eng ustuvor yo‘nalishda 
5 
tegishli mutaxassislik bo‘yicha 
4 
yo‘nalish bo‘yicha (tugatilmagan) 
3 
tegishli mutaxassislik bo‘yicha (tugatilmagan) 
2 
tajriba profiliga mos kelmaydi 
1 
B 
Akademik 
5 
Fan doktori 
4 
Fan nomzodi 
3 
Doktorant (ilmiy xodim) 
2 
Ilmiy darajaga ega emas 
1 
S 
Kamida 10 yil 
5 
Kamida 5 yil 
4 
Kamida 2 yil 
3 
1 yil 
2 
Mavjud emas 
1 
D 
20 dan ortiq 
5 
10-20 
4 
4-9 
3 
1-3 
2 
Yo‘q 
1 

---

Raqamli pedagogika: holati va rivojlanish istiqbollari
 
236 
Ekspertizani o‘tkazishda ekspertlarga murojaatlar muayyan moliyaviy 
xarajatlarni o‘z ichiga oladi. Buni inobatga olgan holda ekspert guruhini shakllantirish 
uchun quyidagi usuldan foydalanish mumkin. 
C
k
- 
k
-mutaxassisga murojaat qilish shartli xarajati bo‘lsin va 
C
barcha 
ekspertlarga murojaatnomaning umumiy qiymati hisoblanadi. Agar 
x
k
= 
1
, bo‘lsa, 
mutaxassis guruhga kiritilgan bva 
x
k
= 
0
, bo‘lsa, aksi bo‘ladi. Keyinchalik yuqori 
malakaga ega bo‘lgan ekspert guruhini tuzish vazifasi quyidagilardan iborat bo‘lishi 
mumkin:
{
∑ 𝑣
𝑘
𝑥
𝑘
→ 𝑚𝑎𝑥,
𝑘
∑ 𝑐
𝑘
𝑥
𝑘
≤ 𝐶.
𝑘
Ma’qullangan vakolat koeffitsienti asosiy hisoblanadi. Har doim ekspertning 
baholash sifati u haqida rasmiy ma’lumotlarga mos kelmaydi. Asosiy koeffitsient 
ekspert xulosalarining kelishuviga asoslanadi. 
1)
Ekspertiza ob’ektlari, uni tahlil qilish va tizimlashtirish haqida zarur 
ma’lumotlarni tayyorlash. 
2)
Ekspertizani ekspertizadan o‘tkazish, qo‘shimcha ma’lumot olish 
ob’ektlari bilan tanishish. 
3)
ekspertiza o‘tkazish tartibini tanlash. 
4)
Baholash tizimining ta’rifi. 
Sifat parametrlarini baholash parametrlarning fizik ma’nosiga ko‘rafarqlanadi. 
Ishonchlilik darajasini baholash vazifasini bajarishda ABT ning sifat ko‘rsatkichlari 
shartli ravishda ikki turga bo‘linishi mumkin: 
Mutlaq natija talab qiladigan; 
Bir nechta muqobillarda qiyosiy natijani (nisbatan ahamiyatli) talab qiladigan; 
5)
ekspertiza ob’ektlarini qabul qilingan protsedura va tanlangan baholash tizimiga 
muvofiq baholash. 
Algoritmning ushbu bosqichi barcha kiritish parametrlari bo‘yicha birlamchi 
ekspert baholashni qabul qilishni nazarda tutadi. Bunday hisob-kitoblar sonli qiymatlar 
yoki juftlashgan taqqoslash jadvallari sifatida taqdim etiladi. 
6) ekspertizaning dastlabki natijalarini qayta ishlash. 
Olingan dastlabki hisob-kitoblar sifatli bo‘lishi mumkin, keyinchalik ularning 
miqdoriy natijalari, ularning konvertatsiya qilinishi smeta qiymatlarida sirtqi jadvallar 
yoki ma’lumotlar bazasidan foydalanish.

---

Raqamli pedagogika: holati va rivojlanish istiqbollari
 
237 
7) Natijalarni olish - ABT ning sifat ko‘rsatkichlari. 
8) ekspertiza natijalari bo‘yicha qaror qabul qilish. 
Ekspertizaning natijalari yetarli deb hisoblanishi mumkin, undan so‘ng 
ishonchlilik darajasini oshirish uchun samarasiz yoki ishonchli axborot tizimiga ishlov 
berishni taklif qilsa, ABTda ma’lumotlarni ishonchlilik ko‘rsastkichlarini 
takomillashtirish uchun axborotning sifat ko‘rsatkichini takomillashtirish bo‘yicha 
tavsiyalar ishlab chiqiladi.