Raqamli iqtisodiyotda innovatsion texnologiyalar

45) Big Data va uning texnologiyalari

Big data(katta ma'lumotlar) - juda katta hajmdagi bir jinsli bo'lmagan va tez tushadigan raqamli ma'lumotlar bo'lib, ularni odatiy usullar bilan qayta ishlab bo'lmaydi. Ba'zi hollarda, katta ma'lumotlar tushunchasi bilan birga shu ma'lumotlarni qayta ishlash ham tushuniladi. Asosan, analiz obyekti katta ma'lumotlar deb ataladi.
Big data atamasi 2008-yilda dunyoga kelgan. Nature jurnali muharriri Klifford Linch dunyo ma'lumotlar hajmining juda tez sur'atda o'sishiga bag'ishlangan maxsus sonida big data atamasini qo'llagan. Biroq, katta ma'lumotlar avval ham bo'lgan. Mutaxassislarning fikricha, kuniga 100 gb dan ko'p ma'lumot tushadigan oqimlarga big data deb aytilar ekan.
Katta ma'lumotlarni analiz qilish, inson his etish imkoniyatidan tashqarida bo'lgan qonuniylatlarni aniqlashda yordam beradi. Bu esa kundalik hayotimizdagi barcha sohalar, hukumatni boshqarish, tibbiyot, telekommunikatsiya, moliya, transport, ishlab chiqarish va boshqa sohalarni yanada yaxshilash, ularning imkoniyatlarini oshirish, muommolarga muqobil yechimlar izlab topish imkonini yaratadi.
46)Xesh funksiyasining asosiy xususiyatlari nimada?
47)Kriptografik xesh funksiyalarining xususiyatlari qanday?
Xesh funktsiyasi ixtiyoriy uzunlikdagi satr uchun ba'zi bir butun qiymatni yoki qat'iy uzunlikdagi boshqa qatorni hisoblaydigan matematik yoki boshqa funktsiyadir.
Xesh funktsiyasining ma'nosi preimagening xarakterli xususiyatini - hash funktsiyasining qiymatini aniqlashdir. Ushbu qiymat odatda 64 yoki 128 bit kabi ma'lum bir qattiq o'lchamga ega. Xesh-kod har qanday muammoni hal qilish uchun qo'shimcha tahlil qilinishi mumkin. Shunday qilib, masalan, ma'lumotlarni solishtirish uchun xeshlashdan foydalanish mumkin: agar ikkita ma'lumotlar massivlarida turli xil xesh kodlari bo'lsa, massivlar boshqacha bo'lishi kafolatlanadi; agar ular bir xil bo'lsa, massivlar bir xil bo'lishi mumkin. Umumiy holda, asl ma'lumotlar va xesh-kod o'rtasida birma-bir yozishmalar mavjud emas, chunki xesh-funksiyalarning qiymatlari soni har doim kiritilgan ma'lumotlarning variantlari sonidan kamroq bo'ladi.