83
Oldin Olmaliq påchida 2 gorålka mavjud edi. Bunda ishlab
chiqish
unumdorligini bir-tåkis boshqarish qiyin edi. Bitta gorålkani ishdan chiqishi, yoki
uni unumdorligini kamayishi, ikkinchi gorålkaga katta yuklama tushib, mash’alni
uzunlashishiga va osti dåvor kladkani tåzda ishdan chiqishiga olib kåladi. Shuning
uchun diamåtri 350 mm ikkita gorålka o’rniga, 300 mm li 3 gorålka o’rnatiladi.
Shlakni nordonligini oshirish uchun, boyitmaga 15 - 20 % kvars flyusi qo’shiladi.
Shixtada kvarsni miqdorini 12 -15 % ni tashkil qilishi tavsiya etiladi. Kotål-
utilizatorni bir-tåkis ishlashi
qiyinligini hisobga olganda, nisbatdan mis bo’yicha
kambag’allorq shtåyn olish uchun ish oboriladi (30 - 35 % Cu). Hozirgi davrda
shtåynda 36 - 40% mis olish imkoniyati bor. Bundan boyroq shtåyn olish, misni
shlak bilan isrofgarchiligini oshishiga olib kåladi va ishchi zonada haroratni kåskin
ko’tarilishi mumkin.
Jarayonni xaroratini pasaytirish va dåsulfarizasiya darajasini ko’paytirish 30
% gacha, qo’shimcha kvars flyusini yuklash bilan amalga oshirishi mumkin.
Ammo bunda, shlakni chiqishi ko’payib, misni isrofgarchiligi oshishi mumkin.
Qayta ishlanayotgan boyitmani maydaligi (- 0,047 mm taxminan 50 %) va
mash’alni katta aerodinamik uzunligi, chiqayotgan
gazning katta darajada
changligini ta’minlaydi. Ushbu gazda 300 - 350 g/m
3
qattiq modda bor va changni
chiqishi shixta massasidan 8 - 10 % tashkil qiladi.
KMP da eritish jarayoni oltingugurt birikmalariga boy gaz olishga imkon
yaratadi. Nazariya bo’yicha gazda 85 - 95 % SO
2
bo’lishi mumkin. Amaliyotda esa
dastgohlarni yaxshi gårmåtik himoyasi yo’qligi sababli, gazning miqdorida
oltingugurt angidridini miqdorligi ancha kam. Påchdan chiqish davrdagi gazning
miqdori
kuyidagicha, %: 55 - 75 SO
2
, 2 – 3 O
2
; 30 - 45 N
2
. Boshqa jarayon
mahsulotlarining tarkiblari, %:
Cu FeS SiO
2
CaO
Fe
3
O
4
Al
2
O
3
Shlak 0,8-1 40-42 0,5-1 32-35 1-1,5 10-12
Shtåyn 35-40 32-35 26
- - 7-8
Chang 18-21 18-26 7-12 3-5 - -
Misni shlakdagi ko’p miqdorligi, uni shtåynga o’tish darajasini kamaytiradi -
97 %, homaki misga esa - fakat 94 % tashkil qiladi.
Ajralib chiqayotgan changda, asosan, sulfatlar bor, bu aylanuvchi xom ashyo
hisoblanib, jarayon xaroratini pasaytirishga imkon yaratadi.
Agarda shixta tarkibida 12 - 14 % SiO
2
bo’lib, uni 35 - 40 % Cu li shtåynga
eritilsa, 11 t shixtaga 220 - 240 m
3
kislorod sarf bo’ladi va påchning xajmida
xarorat 1350 - 1450
0
S tashkil qiladi.
Agarda SiO
2
ni miqdori kamaysa, yoki
kislorodni sarfi oshib borsa, xarorat 1500 - 1600
0
C ko’tarilishi mumkin. Bu tadbir
ognåupor g’ishtlari ishonchligini kamaytiradi va avariya xolatiga olib kålishi
mumkin bo’lib qoladi. Shuning uchun, shixta tarkibini bir-tåkis ushlab turish katta
ahamiyatga Ega.
84
Dåsulfurizasiya o’zgarmagan holatda haroratni boshqarish judayam qiyin.
Amaliyotda bu kislorodni nisbatlik sarfini o’zgartirish orqali olib boriladi. Bu
tadbir Esa dåsulfurasiya darajasini va shtåyn tarkibini o’zgartiradi.
Mash’alning uzunligi jarayonni yuqori xaroratda olib borishga imkon
yaratadi, påchning xajmida harorat 1200 - 1300
0
C tashkil qiladi. Påchning ishchi
xajmidan tåxnologik gaz gaz so’rish orqali chiqariladi. Gaz so’ruvchining ishlab
chiqish unumdorligi bir soatda 50 000 m
3
.
Jarayonni quyidagi ko’rsatkichlari nazorat ostida bo’ladi:
1) shixtani påchga
yuklanishi;
2) kislorod, tabiiy gaz va havoni sarfi;
3) kislorodni, tabiiy gaz va havoni bosimi;
4) gazning xarorati;
5) vakuum qiymati;
6) Elåktrofiltrdan chiqayotgan gazdagi SO
2
ni miqdori;
7) kotåldan chiqayotgan bug’ning soni va bosimi;
8) jarayon eritma mahsulotlarini harorati.
Jarayonning okilona oqib o’tishida shlakni xarorati 1220 – 1250
0
C,
shtåynniki esa 1150 - 1180
0
C bo’lishi kårak.
Påchning ishlab chikish unumdorligi hozirgi davrda 10 - 11 t/m
2
sutkada
tashkil qiladi.
KMP eritish jarayoni kislorod-shixta aralashmasini gorålkadan chiqish
tåzligi 15 - 20 m/s da oqib o’tadi. Tåzlik kamroq bo’lsa, moddalarni kinåtik
enårgiyasi kam bo’lib, modda tåz mash’aladan tushadi, tåzlik yuqoriroq bo’lganda
mash’aladagi moddalar påchning ostiga uriladi.
Konsåntrat, flyus va jarayon mahsulotlari kimyoviy tahlilga yuboriladi va
konsåntrat va shixtada - Cu, Fe, S, SiO
2
va CaO; shtåynda mis; shlakda - Cu, Fe,
SiO
2
va CaO; aylanuvchi changda - Cu, Fe, SiO
2
, CaO va Al
2
O
3
lar aniqlanadi.
Kapital ta’mirdan kåyin påch 72 - 96 soat mobaynida qizdiriladi, qizitish
tåzligi 15 - 20
0
C/soat. Påchning qizitilishi 4 gaz gorålkalar bilan olib boriladi.
Ularni ishlab chiqish unumdorligi - bir soatda 1000 m
3
.
Do'stlaringiz bilan baham: