Rangli va qora

TiO
2
 ni TiCI
4
 dan olish 
 
Bu usul iqtisodiy jihatdan samarali bo'lib, TiCl
4
va TiO
2
olish mumkin. Bu 
usul 3 bosqichda kechadi. 
1.
TiCl
4
ning suvli eritmasini gidrolizlash. 
2.
TiCl
4
ning gazini suv bug'i bilan parchalash (gaz fazalarda gidrolizlash). 

---

199 
3. 
Ti 
(VI) 
xloridlarini 
kislorod 
yoki 
havoda 
yoqish. 
Birinchi usulda avval TiCl
4
sovuq suv yoki suyultirilgan HCl ga solinadi. Eritma 
asta qizib, loyqalanadi. Bunga TiCl
4
ni qo'shib borsak, eritma tiniqlashadi. 550 g/1 
TiO
2
va 600 g/1 HCl ekvivalent miqdorda hosil bo'lib, unda TiCl
4 
1,0 dan 2,7 
gacha o'zgaradi, bu esa nazariy hisobda ortiqligini ko'rsatadi, chunki qizish 
natijasida HCl bug'lanadi. H
2
TiO
3
metotitan kislotasi hosil bo'lishida trubalar 
tiqilib qolishi mumkin, shuning uchun jarayon TiCl
4
bilan birga quruq havo yoki 
inert gazlar ishtirokida olib boriladi. Joylarda qizib ketmasligi uchun aralashtirib 
turiladi. TiO
2
miqdori 150 dan 300 g/1 gacha boradi. Gidroliz reaksiyasi: 
TiCl
4
+ 3H
2
O = ↓H
2
TiO
3
+ 4HCl 
Cho'kma sovib tozalanadi va 850 - 900
0
C da qizdirilib, TiO
2 
olinadi. Buning 
tozaligi juda yuqori bo'ladi. 
Gaz fazalarda gidrolizlash.
 
Suv bug'i va gaz holidagi TiCl
4 
hosil bo'lishi 300 -
400°C da boradi. 
TiCl
4
+ 2H
2
O = TiO
2
+ 4HCl 
Bu jarayon to'xtovsiz 300 - 400
0
C da qizdirish yo'li bilan olib boriladi. Bunda 
havoda to'yingan suv bug'i va havo bilan aralashgan TiCl
4
bug'lari reaksiyaviy 
aralashmaga beriladi va ular avval 300 - 400°C da qizdirib boriladi. Bu 
jarayonning qiyinchiligi shundaki, HCl ga chidamli material topish muammodir. 
TiCl
4
ni «yoqish» usuli
. 
Bu jarayon quyidagi reaksiya asosida olib boriladi: 
TiCl
4
+ O
2
→ TiO
2
+ 2Cl
2
Reaksiya 900 - 1100°C da amalga oshiriladi. 1000-1100°C gacha qizdirilgan 
havo bilan TiCl
4
bug'lari (azot bilan suyultirilgan holda) 750°C lik reaksiyaviy 
kameralarga kelib tushadi. Kameralaridan chiqishda kislorodda yonib, sariq-yashil 
olov hosil qiladi. Chiqayotgan gaz tutunlari TiO
2
ni mayda zarrachalar holida o'zi 
bilan olib keta boshlaydi va ular chang kameralarida tutib qolinadi. 
Reaksiyaviy kameraga boradigan moddalar: 1 litr hajmli reaksion kameraga 
taxminan 0,5 litr TiCl
4
, 0,5 litr azot va 1 litr havodan tashkil topgan bo'ladi. Bu 
usul TiO
2
olish uchun qo'llaniladigan materiallar, gaz fazasida olib boriladigan 
gidroliz jarayonida ishlatiladigan materiallarda ancha arzon va qulay bo'ladi.