Rangli va qora

 
5.4.3. Tanlab eritish dastgoxlari 
Uzluksiz tanlab eritishda, odatda, pnevmatik aralashtirgichli agitator -
“pachuk” qo’llaniladi. Pachuk zanglamaydigan po’lat yoki temir betondan 
tayyorlangan silindr shaklidagi chandir. CHan ichki yuzasi qo’rg’oshin yoki kislota 
ta’sir kilmaydigan keramika bilan futerlangan (himoya qilingan). CHanning 
balandligi 6-10 m, diametri 3-4 m, ishchi xajmi 40 – 100 m
3
(5.4 – rasm). 
CHanning markaziga vertikal truba - aerolift o’rnatilgan. Bu truba orqali 0,2 – 
0,25 mPa bosimda havo beriladi. Havo bo’tana bilan aralashib engil aralashma 
hosil qiladi va tepaga og’ir bo’tana bilan siqib chiqariladi. Aeroliftning tashqari 
tomonidan og’ir, havo bilan to’yinmagan bo’tana pastga harakatlanadi, buning 
natijasida pachukda aralashtirish amalga oshiriladi va tanlab eritish reaksiyalari 
tezrok boradi.

---

127 
Tanlab eritishning kerakli davomiyligini mavjud qilish maqsadida birin-ketin 
o’rnatilgan bir necha pachuklar o’rnatiladi. Dastlabki bo’tanani birinchi pachukga 
yuklanadi, oxirgi pachukdan esa bo’tanani quyuklashtirgichga yuboriladi. 
 
 
 
5.5-rasm
. Uzluksiz tanlab eritishni olib borish pachuki 
Davriy tanlab eritishda jarayon mexanik aralashtirgichli agitatorda olib 
boriladi. Uning xajmi 150 m
3
gacha bo’ladi. Aralashtirish agitatorda kislotaga 
bardosh beradigan po’latdan yasalgan impeller (aralashtirgich) bilan amalga 
oshiriladi (5.6. – rasm). Agitatorlarga isitish moslamasi o’rnatiladi.

---

128 
 
 
 
 
 
 
 
 
5.6- rasm.
Mexanik aralashtirgichli agitator 
Kuydirilgan rux boyitmasini tanlab eritishda olingan bo’tana qattiq va suyuq 
fazalarga ajratiladi. Fazalarni ajratish uchun quyuqlashtirish va filtrlash jarayonlari 
qo’llaniladi. 
Quyultirish jarayoni “quyultirgich”(sgustitel) deb nomlanuvchi dastgohlarda 
amalga oshiriladi. Quyultirgich diametri 10-18 m va balandligi 4-5 m bo’lgan 
temir betondan yasalgan chandir (5.7. – rasm).
Quyultirgichda qattiq moddalar cho’kadi va moslamadan chiqariladi. 
Bo’tanani suyuq fazasi channi yuqori qismdan chiqarilib bo’lajak texnologik 
jarayonlarga yuboriladi.
Quyuklashtirish jarayonini jadallashtirish maqsadida bo’tanaga poliakrilamid 
(PAA) qo’shiladi. Poliakrilamid mayda zarrachalarni kattalashtirib og’ir 
flokulalarga o’tkazadi. Tarkibida qattiq moddalar yo’q tindirilgan eritma 
tozalashga yuboriladi. Quyultirilgan bo’tananing S:Q nisbati 2:1 teng. 
Quyultirilgan bo’tana filtrlashga yuboriladi.

---

129