Rangli va qora

9.8. MAGNIYNI RAFINIRLASH 
Ishlab chiqarish amaliyotida magniyni rafinirlashni flyuslar bilan qayta 
eritish usuli keng qo’laniladi. Flyuslar asosan 
turli xildagi xlorli va ftorli tuzlar 
aralashmasidan iborat.
Nima uchun flyuslar qo’llaniladi: birinchidan, magniyni eritish davrida havo 

---

214 
bilan ta’sirlanishini oldini olish, ikkinchidan, xomaki magniy tarkibidagi 
qo’shimchalarni fizik-kimyoviy o’zgarishlarini oldiniolish uchun.
Amaliyotda qo’llaniladigan flyuslar juda ko’p. Ulardan eng muximi suvsiz 
magniy xloriddir. Ushbu flyus xomaki magniy tarkibidagi natriy va kaliy 
metallarini (ular bilan kimyoviy reaksiyaga kirishib) chiqarib tashlaydi. Metallmas 
qo’shimchalarni adsorbsiyalash uchun KCl, NaCl, CaCl
2
va BaCl
2
qo’llaniladi.
Magniyni rafinirlashda misol tariqasida quyidagi tarkibdagi flyuslarni 
keltirishimiz mumkin: 55% KCl, 34 % MgCl, 9 % BaCl va 2 % CaF
2
. 
Magniy odatda flyuslar bilan tigelli elektropechlarda qayta eritiladi. Avvaldan 
qizdirilgan tigelga flyus va xomaki misning bir qismi yuklanadi. Tigelda 
magniyning erishga qarab tigel to’lgunicha flyus va metallning qolgan qismi 
qo’shiladi. SHundan so’ng pech ichidagi xarorat 700-750
o
Sgacha ko’tariladi va 
metall 0.5-1 soat davomida flyus bilan birgalikda aralashtirib turiladi. So’ngra pech 
670
o
Sgacha sovutiladi va rafinirlangan magniy qoliplarga quyiladi. 
Quyilgan metall yuzasidagi quymalar tuzilari qoldiqlari azot kislotasining 
kuchsiz eritmasi bilan tozalanadi. Qaynoq suv bilan yuvilgandan va quritilgandan 
so’ng magniy quymalari parafinlangan qog’oz bilan o’ralib olyuminiydan yasalgan 
idish (baraban)larga joylanib omborlarga jo’natiladi.
Magniyni qayta eritishda 5% uchib ketadi. 1 tonna magniyga 0.05 tonna flyus 
va 950 kvt/soat elektroenergiya sarflanadi. Rafinirlangan metallda 
89.91...99.91 % Mg bo’ladi.