Rangli va qora

9.7. MAGNIYNI ELEKTROLIZ USULIDA OLISH 
Magniyni birikmalardan ajratib olish uchun dastavval ular 750° — 850° 
S temperaturada qizdirilib boyitiladi: 
MgC0
3
= Mg0 + C0
2

---

213 
MeCO
3
• Ca CO
3
= MgO + CaO+ 2 CO
2
. 
Keyin esa bu konsentrat devorlarn shamot gishtidan terilgan elektr 
pechda uglerod ishtirokida 800 — 900° S temperaturagacha qizdirib xlor bilan 
ishlanadi: 
MgO + C + C1
2
= MgC1
2
+ CO;
MgO + CO + C1
2
= MgC1
2
+ CO
2
. 
Olingan MgC1
2
kovshga chqiarilib maxsus vannada elektroliz qilinadi.
- rasmda bunday vannaning bir seksiyasining sxemasi keltirilgan. Vanna 
devorlari shamot g’ishtidan yasalgan to’rtburchak shaklli idish bo’lib, 
uning grafit plastinkasi 1-anod, po’lat plastnnkalari 2 -
 
katod buladi. Anod va 
katod plastinkalarini shamot g’ishtli tusiq 3 - ajratib turadi. Elektrolit sifatida 
magniy, xlor, natriy va kaliy tuzi eritmalaridan (masalan, 7 - 15% MgC1
2
, 38 - 
42% CaC1
2
, 17 - 28% MnCl va 22 - 30% KC1) foydalaniladi. 
Tok manbaining manfiy qutbi grafit plastinka (anod) ga, musbat qutbi 
po’lat plastinka (katodga) ulanadi. Jarayonda elektrolitdan 8 - 10 V li, 30 - 
50 kA (zichligi 0,5 — 0,6 A/sm
2
) li tok o’tganda elektrolit 700 - 750° C gacha 
qiziydi. 
Bu sharoitda undagi MgC1
2
, Mg va Cl ga parchalanadi. Mg ionlari katod 
plastinkalarda zaryadsizlanib elektrolit yuqorisidagi katod bo’shlig’iga yig’ila 
boshlaydi va u erdan nasos yordamida vakuum kovshga xaydaladi. Anod 
plastinkalarda yig’ilgan xlor truba 4 -
 
orqali so’rib olinadi. 
Jarayonda ajralayotgan qo’shimchalar vanna tubiga cho’kadi va u 
erdan vati - vaqti bilan chiqarib turiladi. 
Elektroliz usulida olingan magniyda 2 - 5% gacha turli qo’shimchalar 
bo’ladi. Bu zararli qo’shnmchalardan qutulish uchun magniy 
tozalanadi. Buning uchun u tigelli elektr pechlarda 720
o
- 750
o
S 
tempiraturada qayta suyuqlantiriladi. Flyus sifatida xloridlar yoki 
ftoridlardan foydalaniladi. Bunda bekorchi jinslar flyus bilan birikib 
shlakka o’tadi, so’ngra 670 – 690
o
S tempiraturada tindiriladi.
1 kg magniy olish uchun 4.5 kg suvsizlantirilgan magniy xlorid 
va 55 – 60 MVt elektr energiyasi sarflanadi. 
Texnik magniyning uchta markasi – Mr90, Mr95 va Mr96 
bo’lib, ulardagi magniy miqdori 99.9; 99.95 va 99.96% bo’ladi. 
Magniydan qotishmalar olishda pirotexnikada va kimyo sanoatida 
foydalaniladi.