Rahim Vohidov, Husniddin Eshooqutov

Qurb-qudratli ulug’vor
Sarvqad bo’ychan nihol.
Go’yo ko’rkam zodagon,
Siymosidir nurafshon.
Oqizib jo*natdi-yu,
Bir zumda ikki bo’lib
Vivanxuxat suvini-
Bir qismini irg’atdi,
Bir qismini to’xtatdi.
(M. Ishoqov tarjimasi)
(«O'zbek tili va adabiyoti», 1999, 3-son, 66-bet) «Avesto» iste'dodli mutarjim va shoir Asqar Mahkam tomonidan ham o’zbek tiliga o’girildi. Ushbu nusxa muqaddas kitobning 2700 yillik to’yi munosabati bilan yuqori sifatda bosilib chiqdi. Ancha batafsil sharh-u izohlar bilan ta'min etilgan (umumiy liajmi 53 b.t. ziyodroq). «Avesto»ga professor TMahmudov kattagina so’ng so’z yozgan.
Kayumars afsonasi. Qadimgi Turon va Eron xalqlari orasida keng tarqalgan Kayumars afsonasining mufassal bayoni va uning turli nusxalari haqida Abu Ja'far Muhammad bln Jariy Tabariyning «Ta'rixi Tabariy» asarida ma'lumotlar beriladi. Shuningdek, Firdavsiyning «Shohnoma», Beruniyning «O'tmish avlodlardan qolgan yodgorliklar», Alisher Navoiyning «Tarixi muluki Ajam» asarlarida ushbu afsonaning tafsilotlarini uchratish mumkin. Professor S.P.Tolstovning «Qadimgi Xorazm madaniyatini izlab», adabiyotshunos N.M.Mallayevning «O'zbek adabiyoti tarixi», hamda mualliflar jamoasi tomonidan yaratilgan besh tomlik «O'zbek adabiyoti tarixi» kitobining (akademik nashr) I tomida (Toshkent, 1977) ushbu qadimiy afsona haqidagi ilmiy mulohazalar o’z ifodasku topgan.
manzaralari Mitra, Anaxita, Kayumars, Yima (Jamshid), Gershasp, Elikbek va boshqalar obrazida mujassamlashtirilgan (Mallayev N. o’zbek adabiyoi tarixi. Toshkent: "o’qituvchi", 1976, 43-bet).
Mitra - quyosh xudosi. «Avesto»da u bitmas-tuganmas kuchga ega bo’lgan pahlavon sifatida gavdalantiriladi. Qadimgi Turon va Eron xalqlarining mushtarak ma'naviy merosi bolgan «Avesto» Mirsodiq Mirsulton o’g’li Ishoqov tomonidan o’zbek tiliga tarjima qilinmoqda. Mutarjim ushbu muqaddas manbani o’zbekchaga o’girishda I. StebJin-Kamenskiyning ruscha tarjimasi, shu bilan bir qatorda, «Avesto» asl matni nashrlari va arbiy Ovrupa tillariga qilingan tarjimalariga tayanadi. «Avesto»ning M. Ishoqov tarjimasida quyosh xudosi Mitra quyidagicha tasvirlanadi: