Рахбар психологияси олий таълим, халц таълими, соглицни сацлаш, урта махсус



Download 10,95 Mb.
Pdf ko'rish
bet95/97
Sana17.07.2022
Hajmi10,95 Mb.
#812447
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   97
Bog'liq
Rahbar psixologiyasi (N.Boymurodov)

уз
атрофидаги турли нарсалардан ута ^адикси- 
раш, ташвишга тушишда намоён буладиган ва енгиш ^ийин 
булган ру^ий ^олат ифодасидир. Киши бирор нарсадан асос­
сиз курь;аверади. Одам юрак хасталиги билан огриб колиш- 
дан ^ур^аверса кардиофобия, ру^ий касаллик билан огриб 
^олишдан ^ур^аверса - лиссофобия, баландликдан {^ур^са -
гипсофобия, рак 
касаллигидан i^yp^ca - канцерофобия деб 
аталади. Одам бу 
1
$рЦув ^иссини асоссиз эканлигини билса
www.ziyouz.com kutubxonasi


^ам, уни енга олмайди. Цур^иш борган сари кучаяверади, 
ирим-сирим ^аракатлари пайдо булади. Канцерофбияли одам 
рак касаллиги юкиб ^олмаслиги учун тез-тез ^улларини юва- 
ди, тез-тез табибларга мурожаат ^илиб уз соглиги ^а^ида 
^айта-ь;айта сурайверади.
Баъзан мияга урнашиб долган ^олатлардан ^утулиш учун 
^илинаётган ирим- сиримлар унта бир оз енгиллик олиб келса- 
да, сал утмай бу ^олат яна ^айталайверади.
Г^ур^ув д и ^ а т и - нарса ва ^одисаларни i$pi$yB органи орка- 
ли идрок ^илиш, эсга тушириш муносабати билан намоён була- 
диган диедат тури.
K$pi$yB идроки - куз орцали амалга ошириладиган идрок 
тури.
Цур^ув сезгиси - ф ф^ув анализаторига бевосита таъсир этиб 
турган ранглар ва ёрукшкни акс эттиришдан иборат сезги тури.
- F -
Гоя (арабчадан - уй) - атрофдаги во^еларни фикран узлашти- 
риш асосида шаклланган ва амалий ^аракатга чорлайдиган 
фикр, ният, ма^сад. Еоянинг илмий тазушлини биринчи булиб К^ади- 
мий Юнонистон олимлари ва мутафаккирлари бердилар. Пла­
тон (Афлотун) ва Демокрит 
е о я н и н г
мо^иятини турлича тушун- 
тирдилар. Демокрит гоя атомлардан ташкил топган деса, Пла­
тон гояни моддасиз мо^ият, деб ^исоблаган. Асрлар давомида 
файласуфлар ана шу икки таърифнинг ^айси бири тугри эканли- 
ги >;акида ба^с олиб борганлар.
Гоя мазмуни инсонлар уз билимларининг ^айси со^аси тугри- 
сида муло^аза олиб борилаётганига боглик;. Масалан, гоялар 
сиёсий, и^тисодий, диний, тиббий, техникавий, бадиий, ахлокий 
тегишли булиши мумкин. Улар жамият ривожланишини жадал- 
лаштиради ёки сусайтиради. Фундаментализм, миллатчилик, 
шовинизм, иркчилик, айирмачилик, ма^аллийчилик жамият ри- 
вож ланиш ига салбий таъсир к;илгани ^олда, багрикенглик, 
дустлик, ме^рибонлик, ^амкорлик яхшиликка хизмат ^илади. Шу 
боис, жамият тарихи айни ва^тда гоялар кураши тарихидир. Хдр 
бир янги тузум уз гояларини жамият аъзолари онгига сингдириш- 
га ^аракат ^илади. Бундай курашда, охир о^ибатда, тараодий- 
парвар, илгор гоялар устун келади ва шу асосда жамият тара^-
www.ziyouz.com kutubxonasi


1
$иёти амалга ошади. Табиий фанларга тегишли гоялар миллий 
хусусиятларга эга эмас, яъни узбекча атом ёки инглизча нур тез- 
лиги булиши мумкин эмас. Ижтимоий, бадиий, диний гоялар улар- 
ни яратган, шакллантирган хал^нинг, шахснинг онги ва тафак- 
курига богаш$ ва шу сабабли улар ^ар хил булиши мумкин. ^ а ёт 
имти^онидан утиб, бош^а хал^лар, ижтимоий синфлар ва таба- 
^алар томонвдан ^абул ^илинган гоялар минта^авий ва кейинчалик 
умуминсоний кояларга айланади. Ана шуцдай гоялардан бири 1789 
йил Буюк француз ин^илоби олга сурган «Озодлик, Тенглик, Биро- 
дарлик» гояси эди. Бу гоянинг исти^болли эканлигини унинг тарих 
имти^онидан утишини икки аср давомидаги мав^еи исботлади ва 
уч суздан иборат бу шиор бутун инсониятнинг умумшиори ва 
ма^сад-у мудцаосига айланди.
XX 
аср миллат, миллий озодлик, му ставил миллий давлат 
гояларини олдинга сурди. Улар Осиё, Африка ва Лотин Амери- 
каси хал
1
$ларини мустамлака зулмига ^арши хорижий бос^ин- 
чилар билан курашга щ цом лантирди. Натижада мустамлака 
тизими таг-туги билан тугатилди. XX асрнинг сунгги 10 йилли- 
гида Ер юзидаги сунгги империя - Ш уролар Иттифо^и емирил- 
ди. Уз озодлиги учун муста^камлакачилик ва истибдод тузуми 
йилларида камситилган узбек хал^и XX асрнинг охирги ун йил- 
лиги бошида муста^илликка эришди. Эндиликда Миллий ис- 
ти^лол гояси Узбекистоннинг барча фу^ароларини дини, мил- 
лати, ёши, маълумоти, жинси, эъти^одидан ^атъи назар, бир 
оила, бир хал^ сифатида жипслашишга даъват э т м о ^ а . Мус- 
та^ил Узбекистон хал^ининг асосий гояси, нияти, ма^сади -
Ватанимизни озод ва обод ю ртга, юксак ривожланган мамла- 
катга айлантиришдир.
- S -
^ ар ак ат хотираси - ^ар турли ^аракатларни эсда ^олдириш, 
муста^камлаш ва зарур пайтларда эсга туширищдан иборат хо- 
тира тури.
Т^арбий психология - психологиянинг жанг ва ^арбий машк, 
стратегия ва тактика масалаларини, командирлар таркиби ва 
буйсунувчилар уртасидаги муносабатларни психологик таз^лил 
ь^илиш з^амда тегишли илмий-хулосалар чи^аришдан иборат мах- 
су с со^аси.
www.ziyouz.com kutubxonasi


^асадгуйлик - узга шахсларнинг мав^еи, ^обилияти, исгеъдо- 
ди, фаолиятвдаги юту^лари, мулки кабиларга нисбатан гаразгуй- 
лик муносабатида ифодаланадиган салбий характер хислати.
^исларнинг манбалари - шахсда муайян ^иссистни келтириб 
чи^арувчи объектив ва субъектив сабаблар, нарса ва ^одисалар, 
э^тиёж ва интилишлар.
^иссиётлар - соф ^айвоний эмоциялардан сифат жи^атдан 
фар^ ^иладиган, фа^ат онгли зот - инсонга хос булган aiyinft, 
ахло^ий, эстетик ^амда ватанпарварлик ^исси булиб, эмоцио­
нал акс этиш ва тушунчаларни умумлаштириб акс эттиришнинг 
мураккаб муносабатини органик тарзда бош^арса, ^иссиётлар 
унинг муносабатини шахснинг бош^а одамлар, жамият билан 
муносабати тарзида бош^аради.
^окимиятлар та^симланиши тамойили - давлат бош^аруви- 
ни демократик асосда ташкил этишнинг асосий тамойили, ки- 
шиларнинг эркин равна^ топиши ва ^онун устуворлигини таъ- 
минлашнинг ни^оятда му^им шарти.
З^окимиятнинг та^симланиши демократик ^у^у^ий давлатга 
хос хусусият ^исобланади. Бош^ача айтганда, ^окимиятни та^- 
симлаш ^у^у^ий давлатни барпо этиш, ^онун устуворлиги ва 
^укмронлигини амалга ошириш воситасидир. Мазкур тамойил- 
нинг фшланиши ^окимият суисгеъмол ^илинишига жиддий тусщ 
1
$уяди, фу^арони мансабдор шахсларнинг гайри^онуний хатти- 
^аракатларидан, тазйи^идан ^амда узбошимчаликларидан ^имоя 
^илади, давлат идоралари фаолиятининг самарали булиши учун 
шарт-шароитлар яратади.
^окимиятлар тацсимланиши мумтоз назариясининг асосчила- 
ри инглиз файласуфи Ж.Локк (1632-1704) ва француз мутафакки- 
ри Ш.Монтескье (1689-1755)дир. Бу назариянинг мо^ияти шунда- 
ки, фу^ароларнинг j^yi^y^ ва эркинликларини таъминлаш учун 
давлат ^окимиятининг конун чикариш, ижро этиш ва судлов функ- 
циялари бир-биридан муста^ил булган турли идоралар томонидан 
амалга оширилмога лозим. Монтескьенинг фикрича, уч ^окимият- 
нинг ^ар ^андай куринишида бирон-бир идора ёки шахе ^улида 
жамланиши омма манфаатларига путур етказади, хизматнинг 
суисгеъмол ^илинишига олиб келади ва бу ^ол шахснинг сиёсий 
эркинлиги билан асло сигиша олмайди. Х^окимиятлар таксимла- 
нишининг мукаммал тартиби ва механизми яратилган мамлакат- 
да улар карама-каршилик ^одисаси эмас, аксинча, унсурлари узаро
www.ziyouz.com kutubxonasi


бир-бирини тулдирувчи, xani$ фаровонлиги йулида амал ^илувчи 
ягона «сиёсий вужуд»ни ташкил этади.
^окимиятнинг энг ма^бул тацсимланиши конституциявий тар- 
тибда «^окимият идораларининг узаро бир-бирини тийиб туриши 
ва ^арама-^арши таъсир этиш тизими»ни вужудга келтириш ор^- 
али амалга оширилади. Бундай тизимнинг мавжуд булиши бирон- 
бир з^окимият органи мутла^ авторитар мав^ега эга булишига, 
з ^ у ф а д ва Конституцияни поймол этишга йул 
1
$ймайди.
Узбекистон Республикаси Конституцияси з^окимиятларнинг 
та^симланиши тамойили асосида давлат з^окимияти олий идора- 
лари тизимини муста^камлаган. К^онуннинг 11-моддасига бино- 
ан, Узбекистонда давлат з^окимияти тизими - з^окимиятнинг ^онун 
чи^арувчи, ижро этувчи ва суд з^окимиятига булиниши тамойи- 
лига асосланади. М амлакатда ^онун чи^ариш функциясини 
куппартиявийлик асосида сайланган Олий Мажлис амалга оши- 
ради, ижро этувчи з^окимият Президент ва унинг ра^барлигида 
ишловчи Вазирлар Ма^камасига тегишли, суд з^окимияти - рес- 
публиканинг ягона суд тизимини ташкил этувчи Конституциявий 
суд, Олий суд ва Олий хужалик судига мансубдир.
Бу масаланинг эътиборга молик жирата шундаки, парламен- 
тимиз Олий Мажлисининг узи хам з^окимиятлар та^симланиши 
тамойили асосида тузилади. Масалан, Конституциянинг 91 -мод- 
дасига биноан Узбекистон Республикаси Президента ^онун чи- 
^арувчи органнинг депутати булиши мумкин эмас. Шунингдек, 
^уйидаги лавозим эгалари з^ам депутатлик мандатини ололмай- 
дилар: Конституциявий суд, Олий суд, Олий хужалик судининг 
раислари ва аъзолари (108 - 112-моддалар), з^укумат аъзолари, 
вазирлар, уларнинг муовинлари, давлат ^умиталари ва бош^а- 
рув идораларининг раз^барлари ва уларнинг муовинлари.
Айни ва^тда, з^окимиятлар таксимланиши давлат идоралари­
нинг бир-биридан ажралган тургун з^олати эмас. Аксинча, у 
жуш^ин ишловчи мурватдир. Бунда з^окимият шохобчалари урта- 
сидаги муносабатларни, з^атто, низоли вазиятларни з^ал этишга 
мулжалланган мураккаб келиштирув жараёни ва махсус з^у^уций 
муолажалар асосвда уларнинг ба^амжиз^атлигига, бир бутунли- 
гига эришилади.
www.ziyouz.com kutubxonasi


I. Узбекистон Республикаси Конституцияси. - Т.: «Узбекистан», 1992. 
Д-2. Каримов И.А. Юксак малакали мутахассислар т а р а ^ и ё т омили.
-Т ош кен т: «Узбекистон», 1995, 22-бет.
3. 
Каримов И.А. Амир Темур фахримиз, гуруримиз. - Т.: «Хал^ сузи» 
газетаси, 1996 йил, 26 октябр.
| 4. Каримов И.А. Узбекистон иртисодий исло^отларни чу^урлашти- 
рйш йулида. - Т.: «Узбекистон», 1^96.
5. Каримов И.А. Узбекистон XXI аср бусагасида: хавфсизликка тазущд, 
бар^арорлик шарглари ва Tapaigpjer кафолатлари. - Т.: «Узбекистон», 1997.
6
. Каримов И.А. Узбекистон XXI асрга ин ти лм о^а. - Тошкент: 
«Узбекистон», 1999, 18-бет.
7. Узбекистон Республикасининг «Корхоналар ту фисида»ги К^онуни
- Т.: «Адолат», 1992.
8
. Узбекистон Республикасининг Ме^нат кодекси. 
-Т.: 
«Адолат», 1996.
9. Узбекистон Республикасининг «Таълим тугрисида»™ К^онуни. -
Т.: «Узбекистон», 1998.
10. Узбекистон Республикасининг «Кадрлар тайёрлаш Миллий дас- 
т у р и » .-Т .: 1998.
I I. Узбекистон Республикасининг «А^олини иш билан таъминлаш 
тугрисида»ги Цонуни (Янги таэфир). - Т .: «Адолат», 1998.
12. Абдура^монов К.Х. Управление трудовым потенциалом регаона.
-
Т.: 
«Ме^нат». 1994.
13. Абдуразменов К.Х., Мамарасулов Ф.У. Ме^нат иь^гисоди (Ус- 
лубий ^улланма). -Т .: 1996.
14. Волгин А.П., Матирко В.П. Модин А.А. Управление персоналом в 
условиях рыночной экономики: опыт ФРГ-М.: 1992.
Д 15. Каримова В. Психология.-Тошкент: «Хал^мероси», 2002.
16. Каримова В., Каримова Ф. Психологиядан маърузалар матни. -
Тошкент: 2000.
17. Леватов Н.Д. Психологические особенности человека. - Москва.: 
1964, 41-стр.
18. Маслов Е.В. Управление персоналом предприятии (Учебное псо- 
собие). - М.: «Новосибирск», 1998.
19. Назаров А.Ш. Нормирование труда (учебник). -Т.: 1990.
20. Одегов Ю.Г., Маусов Н.К., Кулапов М.Н. Эффективность систе­
мы управление персоналом. (Учебное пособие). -М .: РЭА им. Г.В. Плеха­
нова, 1993.
21. Одегов Ю .Г., Маусов Н.К., Кулапов М.Н. Эффективность систе­
мы управление персоналом. (Учебное пособие). -М.: РЭА им. Г.В. Плеха­
нова, 1996.

Download 10,95 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   97




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish