Rafiyev yengil aòLEÒika va uni o‘QIÒish meòodikasi

Nazorat mashqlari yengil atletika turlari bayon etilgan
alohida boblarda berilgan.
Umumiy va maxsus nazorat mashqlar kompleksini bir yilda
kamida 4 marta, har qaysi davr boshlanishida, bajarish kerak.
Nazorat mashqlar oldidan odatdagi chigalyozdi o‘tkaziladi.
Sportchi texnikasidagi kamchiliklar to‘g‘risida uning
harakatlariga qarab fikr yuritiladi. Òexnikani taxlil qilish
uchun video, kinosurat va kinogrammadan foydalanilgani
yaxshi.
Har bir yengilatletikachi hakam nazoratida bo‘lishi shart.
Har bir yengilatletikachi bir yilda kamida 3–4 marta hakim
tekshirishdan o‘tishi kerak. Bundan tashqari, kundalik hakim
nazoratida bo‘lib turishi kerak. Hakim nazoratida olingan

---

397
ma’lumotlar (funksional tekshirishlar, rentgeneskopiya,
kordiografiya, qon tarkibining tahlili, siydikning analizi va
boshqalar) sog‘liq ish qobiliyati va ayrim organlar va tizim-
larning funksional o‘zgarishlari qanday holatda ekani haqida
fikr yuritishga va mashq tartibiga taaluqli tavsiyalar berishga
imkon beradi. Ustozlar bilan sport hakimlari o‘zaro cham-
barchas aloqa tutib ishlashlari kerak.
Yengilatletikachilarga o‘z-o‘zini nazorat qilib borish ham
kerak. Ular o‘z og‘irliklarini, boldirlarining, sonlarining,
ko‘kraklarining, yelkalarining, aylana uzunligi qanday o‘zga-
rayotganini, yurak urishi tezligini, qanday uxlayotganini,
ishtahalarini va umuman kayfiyatlarini muntazam nazorat
qilib borishlari kerak. Bunday ma’lumotlarni yengilatletikachi
o‘z kundaligiga yozib boradi.
Nihoyat, sportchining hol-ahvoli ustoz o‘qituvchi kuza-
tishi natijasida olingan ma’lumotlardan ham bilinadi. Ustoz
shogirdining hatti-harakatini, kayfiyatini, o‘zini qanday his
etishini, harakatlari qanchalik kamol topganini, kuchini,
tezkorligini va mashqlarni qanchalik yengil bajarayotganini
kuzatib, ularni hakam nazorati, o‘z-o‘zini nazorat ma’lu-
motlari bilan, musobaqalar va ayrim mashqlarni bajarish
natijalari bilan taqqoslab ko‘radi. Bularning barchasi unga
mashq qiluvchining hol-ahvolini chuqurroq tahlil qilish,
uning mashqi qanday bo‘layotganini nazorat qilish, mashqga
kerakli o‘zgarishlar kiritish, mashq jarayoniga to‘g‘ri va sa-
marali rahbarlik qilish va sport natijalariga erishmoq uchun
imkon beradi.