Radjabov A., Vaxidov A. X. Toshkent 2017


% 3.4-rasm. AQShda elektr energiya ishlab chiqarish turlariga ko‘ra q uw at



Download 9,08 Mb.
Pdf ko'rish
bet21/129
Sana18.04.2022
Hajmi9,08 Mb.
#560421
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   129
Bog'liq
elektr podstasiya

%
3.4-rasm. AQShda elektr energiya ishlab chiqarish turlariga ko‘ra q uw at
tuzilmasi. Umumiy q u w at 90S GVt, 2006-yil /18
M a/ut
Tabiiy 
ga/. 
15
%
3.5-rasm. AQshdagi IES tomonidan ishlab chiqarilayotgan issiqlik elektr
energiyasining tuzilmasi, 2006-yil /18
3.6, 3.7 -3 .1 1-rasmlarda esa Germaniya, Rossiya, Xitoy va 
Hindistondagi elektr energiya turlari bo‘yicha q u w a t tuzilmalari 
keltirilgan.
39


3.6-rasm. Germaniyadagi elektr energiya turlari bo‘yicha quw at
tuzilmasi. Umumiy quvvat 118,9 GVt, 2006-yil /18
3.2-jadval
Davlatlar
Kishi boshiga 
to ‘g ‘ri keluvchi 
ming. kVt. 
ta ’minlanganlik
Davlatlar
Kishi boshiga 
to ‘g ‘ri keluvchi 
ming.kVt. 
ta ’minlanganlik
Islandiya
25,9
Irlandiya
5,4
Norvegiya
23,4
Ispaniya
5,4
Shvetsiya
15,3
Chexiya
5,4
Finlyandiya
15,0
Slovakiya
5,3
Kanada
14,9
Italiya
5,1
AQSH
12,4
M alta
5,0
Avstraliya
9,7
Estoniya
4,8
Yangi
Zelandiya
8,8
Gretsiya
4,4
Yaponiya
7,6
Bolgariya
4,4
Belgiya
7,6
Portugaliya
4,0
Shveysariya
7,3
Vengriya
3,6
Fransiya
6,8
M akedoniya
3,5
Avstriya
6,7
Xorvatiya
3,4
Olmoniya
6,3
Polsha
3,0
Rossiya
6,2
Litva
2,8
N iderlandiya
6,1
Ruminiya
2,6


lzroil
6,1
Latviya
2,5
Janubiy
Koreya
6,1
0 ‘zbekistan
1,9
Sloveniya
5,9
M eksika
1,8
Daniya
5,8
Turkiya
1,7
Buyuk
Britaniya
5,6
AES
т л ш
ш ш
2i 
,т%
ж щ т
TI?S
3.7-rasm. Rossiyadagi elektr energiya turlari bo‘yicha q u w at tuzilmasi.
Umumiy quvvat 219,2 mln. kVt, 2006-yil /337
Maifut
4
.
1
%
3.8-rasm. Rossiyadagi IES tomonidan elektr energiya ishlab chiqarishdagi
issiqlik tuzilmasi 2006-yil /337
41


о т
A S E ,V №
Neff
n%
---/ 
tot**"- 
'

i i
^
ш
ш
т
Ш
f.
у' ' y% yp*
6 3 %
3.9-rasm. Xitoy elektr balansi tuzilmasi, 2005-yiI /323
TI-.S 
63 %
3.10-rasra. Xitoydagi elektr energiya turlari bo‘yicha quvvat tuzilmasi.
Umumiy quvvat 792 GVt, umumiy ishlab chiqarish
3 trim., 255 mlrd. kVtch 2006-yil /337
GES
1 0 %
VIE
AES
ш й И '
Т Ш
щ ш
3.11-rasm. Hindistondagi elektr energiya turlari hnvyicha quvvat
tuzilmasi. Umumiy quvvat 135 GVt, 2007-yil /18/
42


3.3. Elektr energetika tizimida xorij tajribasi
Energiya stansiyalari o ‘zaro ishlash turi b o ‘lib k o ‘pgina alohida 
bo‘limlami o ‘z ichiga oladi: har biri o ‘zining maydonida mustaqil 
bo‘lib, mintaqaviy organlar orqali elektr energiyasi uchun talablami 
ishonchli va iqtisodiy talabiga javob berish uchun boshqariladi. Bu 
tashkilotlar 
o ‘zaro 
bog‘lanishlar 
tizimini 
boshqarish 
uchun 
muvofiqlashtirishlari kerak va bu muvofiqlashtirishlar boshqarish 
prinsiplarining 
erkin 
kelishuvidan 
birgalikda 
boshqarishning 
birlashtiruvchi shartlashishigacha turli shakllami olishi mumkin. 
Erkin muvofiqlashtirilgan stansiyada, har balanslovchi qurilmalar 
o ‘zining sheriklari bilan harnma kerakli m a’lumotlar bilan 
almashinilgan holda o ‘zining qismining boshqarilishiga m a’sul. Shu 
o ‘rinda muvofiq ravishda, qurilmalar guruhi birlashuvini barpo 
qilishlari mumkin va u erda boshqaruv qarorlari markazlashgan 
holda bajarilishi va har bir qurilmaga qo‘llanilishi mumkin.
Q o‘shma shtatlardagi elektr quvvati infrastrukturasi katta inves- 
titsiyani o ‘z ichiga oladi, unda minglab mil o ‘tkazuv liniyalarning va 
ta ’minlovchi. 
tizim larida 
10000 
energiya 
ishlab 
chiqarish 
qurilmalarida 15000 dan ortiq generatorlari ishlab turibdi.
K o ‘pgina ommaviy va individual hususiylashtirilgan energiya 
korxonalari milliy chegaralar bo ‘ у lab elektr energiyasi stansiyasini 
shakllantirish uchun qo ‘shni b o ‘limlami generator rezervlarini 
favqulotdagi holatlarda qo‘llash imkonini qo ‘llab quvvatlash, 
ishonchliligini oshirish maqsadida yaxshilash va qurilmalar ishlashi 
o g ‘irlashib ketganda, ulam ing grafigi rejalarida qulaylik tug‘ilganda 
iqtisodiy kelishuvlar olib borishda o ‘zaro bog‘langan.
Q o'shm a Shtatlarda birinchi o ‘zaro b o g ‘lashuv 1920-yillaming 
oxirida Pensilvaniya-Nyu Jersi-M arilend teritoriyalarida tuzilgan 
(hozirda u PJM tizimi deb yuritiladi). Energiya quvvati stansiyalari 
insoniyatning 
sivilizatsiyasi 
uchun 
20 
asming 
injineriyasi 
innovatsiyasining eng foydali omili sifatida yuksaldi.
43


Elektr 
energiyasi 
sanoatining 
nazoratini 
bekor 
qilish 
(o‘zgartirish) elektr stansiya ishlashida sezilarli chuqur o ‘zgarishlar 
sodir etilishi 20 asm ing oxirlaridan boshlab jahon miqyosida 
ommalashdi. N azoratdan chiqarishda ko‘pgina boshqa korxonalar 
ish jarayonining turli qismlariga javobgar b o ‘ladilar va generator- 
transm issiya-ta’minlash ishlarini nazorat qiladilar.
Energiya m anbai tizim i uch bosqichga b o ‘linishi kerak: 
funksiyalarni rejalash, aniq vaqt nazorati va tayyor mahsulot hisobi. 
Asosiy talab - agar ular ishonchlilik talablariga javob berishni 
xoxlasalar o ‘tkazish operatsiyalarini tasdiqlashlari va grafiklarni 
aniqlash uchun bozorga iinkon yaratuvchi kelajakdagi bir necha 
soatlar, kunlar, haftalar va oylar ichida yuklanish talabini aytib bera 
olish qobiliyati hisoblanadi.
Ushbu markazlarda yuqori rivojlangan texnologiya mavjud 
bo‘lsa-da, ularning asosiy ishonch va xavfsizlikni ushlab turuvchi 
nazorat obyektlari o ‘sha-o‘shaligicha qolmoqda.
E lektr biznesdagi tajribalar (m uam m olar)
Hamrna elektr energiyasi stansiyalarining tabiati hamma elektr 
generatorlarining transm issiya liniyalarining bog'lanishi va o ‘zi 
m a ’sul territoriyalari ichidagi elektr ta’minlash ishlaridir. Elektr 
kuchi stansiyalari yuqori darajada xavfsizlantirilgan bo‘lsada, shu 
tizimlar o'zlaridagi ishonchli xavfsizlik yanada keskrn rivojlantirish 
potensiali muammo b o ‘lib turibdi. B a’zilar muammolar natural 
evolyusiya orqali yoki elektr deregulyasiyasining ochilishi sababli 
keng tarzda klassifikatsiyalanishi kerak deb baxs yuritishayotganda 
bunday klassifikatsiyani buzuvchi ikki kategoriya ichida yetarlicha 
to ‘siqlar mavjud.
Elektr stansiyasi 100 yillar ichida deregulyasiya davomida unga 
0
‘zining evolyusiyasi dijital iqtisodiyot va boshqa infrastrukturalar 
bilan o ‘zaro aloqasi qanday ta ’sir etishini tushimib etmagan holda
44


rivojlanib bordi. Raqobat va deregulyasiya energiya yuklamasi k o ‘p 
b o ig a n territoriyalarga yangi generatsiya manbalaridan yuqori 
darajada o ‘tkazishning q o ‘shimcha talablarini yuklanayotganda 
ta ’minlash tarmoqlarim shunday boshqarishni ulashishi kerak 
b o ‘lgan k o ‘plab energiya qatlamlarini yaratdi. Stansiyani rejalash 
bozor iqtisodiyotida va mintaqaviy konsemlarda tez tez yuritiladigan 
qisqa shartlarda qarorlarda elektr energiyasi sanoatida resurslar 
mutanosibligiga erishuvchi talablar q o ‘yilgan qiyin vazifaga yuz 
tutdi.

Download 9,08 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   129




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish