Radjabov A., Vaxidov A. X. Toshkent 2017

7.1-rasm. O‘zbeklston hududidagi tiklanuvchi energiya
manbalarining yillik potensiali (mln. kVt soat).
95

---

Biroq nisbatan past haroratlar (70-80°S gacha), artezian 
suvlarining minerallanganlik darajasining yuqoriligi va yer yuzidan 
katta ehuqurlikda joylashganligi, texnik nuqtai nazardan, ulardan 
elektr energiya ishlab chiqarishda foydalanishni qiyinlashtiradi. 
Texnik potetsiali b o ‘yicha quyosh energiyasi yetakchi hisoblansada 
undan foydalanib ishlab chiqilgan elektr energiyaning baxosi 
ananaviy energetik resurslardan foydalanib ishlab chiqilayotganidan, 
bugungi kunda, 2,0-2,5 marotaba yuqoriligi quyosh energetikasini 
tez suratda rivojlanashiga to ‘sqinlik qilib kelmoqda. QTEM orasida, 
iqtisodiy potensiali ju da yuqori b o ‘lmagan suv resurslarining 
(hozirgi vaqtda 14.4 m lrd kV t soatni tashqil etadi) uchdan bir 
qismidan foydalanilib kelinmoqda m o‘ljallangan.
Bugungi kunda respublikamiz va dunyo mamlakatlari energiya 
iste’moli balansida QTEM ning ulushi bir-biridan keskin farq qiladi:
-D u n y o bo‘yicha an’anaviy va noan’anaviy - 18-20 %
(bunda noan’anaviy QTEM ning ulushi - 2,5-3,5 %).
- O ‘zbekistonda-11,4 % bo‘lib, u faqat an’anaviy QTEM ga
asoslangan (noan’anaviy QTEM bo‘yicha statistik ma’lumotlar
mavjud emas).
2020-yilda Yevropa b o ‘yicha ishlab chiqariladigan elektr 
energiyasida QTEM ning ulushini 20% ga yetkazi lishi bashorat 
qilinmoqda, 
Norvegiyada esa 
ushbu k o ‘rsatkichni 
67,5%ga 
yetkazilishi к о ‘zda tutilgan.
XEA ning bashoratiga k o ‘ra 2050-yilda dunyo energetikasi 
balansida QTEM ning ulushi 25% ga etishi k o ‘zda tutilgan5.
Jamiyatning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish k o ‘rsatkichlaridan biri 
uning energiya bilan ta ’minlanganlik darajasi hisoblanadi. U nga 
erishishda birlamchi energetik resurs sifatida foydalanilayotgan 
organik yoqilg'ilam ing ulushi yuqori bo‘lishi atrof-muhitning global
1 
Альтернативные источники энергии и возможности использование в 
Узбекистане. Материалы. ПРООН. 20 И г. - 73 стр.
96

---

ifloslanishiga va natijada insoniyat hayotiga jiddiy x av f solishiga 
olib kelishi jahon hamjamiyatini xavotirga solmoqda.
Shunday ekan, energiya ishlab chiqarishda ekologik toza, qayta 
tiklanadigan energiya manbalaridan foydalanishni rivojlantirish 
hozirgi kun energetikasining dolzarb masalalaridan biri hisoblanadi. 
Olib borilgan tadqiqotlar va xalqaro ekspertlam ing m a’lumotlariga 
ko‘ra 0 ‘zbekistondagi mavjud QTEM potensiali (imkoniyatlari) 
ushbu masalani yechish uchun yetarli (7.1-jadval).