Радиотехник тизимлар назарияси асослари

3.2. Qo‘shaloq, atrofida gaz-disk va sayyoralar bor yulduzlar

Yulduzlar evolyutsiyasi shunday jarayonki, siqilayotgan gaz+chang bulutdan bitta yulduz hosil bo'lishga qaraganda gravitatsiya kuchlari bilan bog‘langan bir necha jism hosil bo‘lish ehtimoli katta. Bunday jarayon

105




natijasida ikkita (qo'shaloq yulduz) uchta va hakoza yulduz, yulduz va sayyoralnr tizimi, yulduz va uning atrofida aylanuvchi gaz+chang disk hosil bo'lishi mumkin. Bu jismlar umumiy massa ntarkazi atrofida aylanadi va ularning ko'pchiligi statsionar holatda bo‘ladi. Har biri bizga yulduzlar olami tabiali to‘g‘risida juda boy va rang-barang bilim beradi. Birinchidan, qo'shaloq yul duzlarni o‘rganish yo‘li bilan ularning massalarini aniqlaymiz. Bu yulduzlai massasini o‘lchashning yagona bevosita usulidir. Ikkinchidan, gravitatsiya kuchlari ta ’sirida yulduzlar evolyutsiyasini o ‘rganamiz, uchinchidan, qo‘shaloqlarda o‘zaro modda almashinuvi natijasida ro‘y beradigan astrofizik jarayonlarni kuzatamiz va bu bilan murakkab fizik jarayonlarni (akkretsiya, sinxrotron nurlanish) kuzatamiz va o'rganamiz. Qo'shaloq tizimlar noyob fizik laboratoriyaki, undan foydalanib biz materiya tabiatini o‘rganamiz.