Радиотехник тизимлар назарияси асослари

(o‘ng tomonda, sonlar, tezlik, km/s)
100




Diagrammani o‘rtasidan biroz chaproq va yuqoriroqda bir to ‘da yulduzlar o‘rin egallgan. Ular gigant yulduzlar deb atalib, bosh ketma-ketlikdagi shunday spektral sinfdagi karlik (xira) yulduzlardan yuzlab marta yorqi chunkin radiusi o ‘nlab martta katta. (Diagrammaning yuqori qismidan yana ham katta (104 marta) yorqinlikka ega yulduzlar o‘rin olgan). Ular o‘ta gigant yulduzlar deb atalib, kamchilikni tashkil etadi.
Diagrammaning pastki chap yarim qismida qaynoq, biroq shunday tem- perturadagi bosh ketma-ketlik yulduzlaridan yuz minglab marta kam yorqinlikka ega yulduzlar joylashgan. Bu yulduzlar bosh ketma-ketlik yulduzlaridan o‘nlab marta kichik bo'lganligi uchun oq karliklar deb ataladi. Karlik yulduzlar spektral sinfi oldiga kichik d (dwarf), subkarliklarga —
sd, gigantlarga — g, o‘ta gigantlarga — sg yoki s harf qo‘yib belgilangan. Masalan, sA yoki sg A-A sinfga mansub o‘tagigant, gG — G sinfga kiruvchi gigant, sdM — M sinfga kiruvchi sub karlik, dG — G sinfga kiruvchi bosh ketma-ketlik yulduzi va wA — A sinfga kimvchi oq karlik. Bunday ajratishda spektral chiziqlarning kengligi va intensivligi asos qilib olingan. Bu belgilar oldin nashr qilingan jadvallar va kitoblarda uchraydi. Hozir qo'llanilmaydi. Ular o‘rnida rim raqamlari I, II, III, IV, V, VI, VII bilan il'odalanadigan yorqinlik sinllari qo‘llaniladi.