6.25-расм. Шмитт триггерининг амплитудавий характеристикаси.
У гистерезис ҳалқасини ташкил қилади. Унда ad ва bс қисмлар системанннг мувозанат холатини, ab ва cd қисмлар эса, ҳолат ўзгаришини ифодалайди.
Шмитт триггеридан гармоник тебанишлардан тўғри бурчакли импульсларни ҳосил қилишда фойдаланиш мумкин.
6.11. Триггерларни ишга тушириш схемалари
Триггерни ишга туширишнинг икки хил усули мавжуд айрим-айрим ва умумий. Улар ишга тушириш импульеларини триггернинг киришига (ёки чнқишига) таъсир эттириш йўли билан амалга оширилади.
Триггерни айрим-айрим ишга туширишда бир хил қутбли импульелар навбат билан транзисторларнинг базасига (кнришига) таъсир этади. Бунда триггернинг киришларндан бирига берилган импульс уни мувозанат хрлатларидан бирига келтирса, иккинчи киришга берилган импульс унта қарама-қарши бўлган мувозанат ҳо- латни таъминлайди 6.26-расмда ишга тушириш импульсларнни диодлар орқали транзисторлар- нинг базасига узатиш схемаси тасвирланган.
6.26-расм. Триггер айрим-айрим ишга тушириш схемаси.
Унда D1 ва D2 диодлар, Сэ1, ва Сэ2 конденсаторлар, Rэl ва Rэ2 резисторлар ишга тушириш занжирини ташкил қилади.
Фараз қилайлик, триггернинг тургунлик ҳолатида T1 транзистор очиқ, Т2 транзистор—ёпиқ бўлсин. Агар 1 киришга тўғри бурчакли импульс бернлса, у Rэ,Сэ1 занжнрда днфференциалланиб, иккита қарама-қарши қутбли ўткир импульсга айланади. T1 транзистор очиқ бўлгани учун унинг коллектор потенциали «О сатҳда» (Uк 0) бўлади. D1 диод Rэl резистор орқали коллекторга уланган бўлгани учун унинг анод потенциали коллектор потенциалига деярли тенг. (Ораларидаги фарқ Rэl резистордаги потенциал тушувига яқин келади). Шунинг учун диод тўғри уланишда бўлади ва мусбат қутбли ўткир импульсни базага ўтказади. Натижада T1 транзистор тўйиниш ҳолатидан, Т2 транзистор — кесиш ҳолатидан чиқа бошлайди. Транзисторлар кучайтириш ҳолатига ўтгач, тескари боғланиш туфайли кўчки жараёки вужудга келади ва кучланиш сакрашлари T1 транзисторни ёпиқ Т2 транзисторни тўлиқ'очиқ ҳолга келтиради. Аввал кўрилганига асосан триггернинг бу ҳолати турғун бўлиб, II киришга янги ишга тушириш импульси таъсир этгунча давом этади.
Транзисторлар кучайтириш режимига ўтганда ундаги жараёнлар ишга тушириш импульсининг таъсирисиз, ички ўзгаришлар ҳисобига содир бўлади. Шунинг учун бу вақтда ишга тушириш занжири триггерни импульелар генераторидан узиши керак. У қуйидагича амалга ошади. Ёпилаётган T1 транзисторнинг коллектор куч- ланнши манба кучланмшмгача ўсиб боради («I сатҳ»). D1 диоднинг анод потенциали у билан бир хил бўлгани учун у тескари уланиш ҳолатига ўтади ва T1 транзисторнинг база занжирини 1-киришдан узади. Навбатдаги импульс келгунча Сэ1 конденсатор Rэl резистор орқали зарядланади. D1 ва D2 диодлар узгич (кесувчи) деб аталади).
Айрим-айрим ишга тушнрилувчи триггер RS—триггер деб аталади. У иккита кириш ва иккита чиқишга эга. Унда киришлар R ва S, чиқишлар эса, Q ва ҳарфлари билан белгиланади. R ҳарфи кириш занжирини қуйи «О сатҳ»га ўтишини, S ҳарфи — юқори «1 сатҳ»га ўтншини ифодалайди.
Триггерни умумий ишга тушириш усули саноқли ишга тушириш деб аталади. Унда бир хил қутбли ишга тушириш импульеларн ҳар икки транзисторга бир вақтда таъсир эттирилади. Улар транзисторларнинг базасига (киришга) ёки коллекторига (чиқишига) берилиши мумкин.
Агар триггернинг 6.26-расмда кўрсатилган схемасидаги I за II киришлар туташтирилиб умумий кириш ҳосил қилинса ва унга бошқариш импульслари таъсир эттирилса, I ҳол ҳосил бўлади. 6.27-расмда бошқариш импульслари транзистор- ларнинг коллекторига таъсир эттириш схемасига мисол кўрсатилган.
Do'stlaringiz bilan baham: |