Radiobiologiya

tarzida tarqalishi bilan kechadi (3-rasm, A). 

Kompton

 ef

fe

kt

i 

- yutuvchi modda atomlari massasi kam, yutilgan nur 

e

nergiya 

esa  50  ke

V 

dan  katta  bo'lgan  sharoitda  qayd  etiladi.  Bunda  urib  chiqariladig

an 

---

 

12

el

ektron  tashqi  elektron  qavatlariga  mansub  bo'lib,  molekulaga  ta’sir  etgan 

energiyaning bir qismi elektronni urib chiqarishga sarflansa, qolgan (kamaygan) qismi 

yo'nalishini  o'zgartirib  o'z  yo'lida  davom  etadi  va  bir  nechta  to'qnashuvlardan  so'ng, 

oxirida fotoelektrik yo'l bilan yutilib tamom bo'ladi. Biologik ob’yektlarda energiyasi 

300  keV  dan  katta  rentgen  yoki  gamma  nurlar  asosan  kompton  effekti  yo'li  bilan 

yutiladi (3-rasm,B). 

Juft hosil qilish effekti esa energiyasi 1,022 MeV kam bo'lmagan gamma kvant, 

atom  yadrosinin

g

  maydoni  bilan  ta’sirlashganda  sodir  bo'lib,  gamma  kvant  o'rnida 

pozitron  va  negatron

  jufti  hos

il  bo'ladi:  hn  ®  ye+  +  ye-.    Hosil  bo'lgan  yuqori 

energiyaga  ega  zarrachalar  o'z  yo'lida  duch  kelgan  molekulalarni  (atomlarni) 

ionlantiradi. Bordi-yu, bu zarrachalar bir-biri bilan to'qnashib qolguday bo'lsa, u holda 

negatron-pozitron  juftining  annigilyatsiyasi  (yo'qolish  hodisasi)  yuz  beradi  va  ular 

o'rnida  gamma  kvantlari  paydo  bo'lib    (3-rasm,  V),    ular  o'z  energiyasini  moddaga 

foto yoki kompton asosida beradi.