R. X. Maksudov, I. S. Hayitov

Birinchidan, bizda hozircha ishchi kuchining qiymati past. 2004
yilda О‘zbekiston tо‘qimachilik sanoatida ishchi kuchining qiymati
soatiga 0.22-0.25 AQSH dollariga teng bо‘lsa, ayni paytda Bangladesh
va Vyetnamda bu kо‘rsatkich 0.28-0.57, Hindistonda     0.29, Pokiston
0.37, Indonezayada 0.55 va Xitoyda 0.57 AQSH dollariga teng edi.
Malayziyada yuqoridagi kо‘rsatkich 1.8 AQSH dollariga, Turkiyada
2.88, Janubiy Koreyada 7.10 AQSH dollariga teng bо‘lib turibdi.
G‘arbiy Yevropa, AQSH va Yaponiyada esa u bundan ham bir necha
baravar yuqori;
Ikkinchidan, arzon elektr energiyasi bor. О‘zbekistonda 1 kub/m
tabiiy gaz qiymati 0.03 AQSH dollari tursa, xuddi shuncha tabiiy gaz
Turkiya, Fransiya va AQShda 0.21 - 0.34, Xitoyda esa 0.28 AQSH
dollariga teng. 1 kg. mazutning qiymati О‘zbekistonda 0.08 AQSH
dollariga teng. Xuddi shuncha mazut Xitoy, Hindiston, Janubiy

---

107
Koreyada taxminan 0.34 AQSH dollariga, G‘arbiy Yevropa va AQShda
0.20-0.23, Pokistonda 0.50 AQSH dollariga teng.
О‘zbekistonda 1 litr dizel yoqilg‘isi 0.26 AQSH dollari tursa,
Pokiston, Xitoy, Hindiston va AQShda ushbu kо‘rsatkich 0.37-0.54
AQSH dollari atrofida. Janubiy Koreya, Fransiya, Germaniya, Turkiya
kabi mamlakatlarda u bundan ham qimmat bо‘lib, mos ravishda 0.85,
0.94, 1.03 AQSH dollariga teng.
Uchinchidan, asosiy xomashyo-paxta tolasi mamlakatda yetarlicha
ishlab chiqariladi. Bu hol uni korxonalargacha yetkazib berish bо‘yicha
transport harajatlarini keskin kamaytiradi. Bundan tashqari, mamlakatda
ipak xomashyosi ham yetishtiriladi, jun matolar ishlab chiqarish
bо‘yicha ham resurslar mavqjud.
Tо‘qimachilik bozorida О‘zbekistonning asosiy raqobatchisi Xitoy,
Hindiston, Turkiya, Pokiston, Suriya, Janubiy-Sharqiy Osiyo va Lotin
Amerikasining rivojlanayotgan mamlakatlaridir.
Hozircha Amerika va Yevropaning yirik bozorlarida О‘zbekiston
tо‘qimachilari uchun savdo bitimlari va shartnomalari asosida
mahsulotlarini bojsiz yoki quyi stavkalar orqali olib kirayotgan
mamlakatlar bilan raqobat qilishiga tо‘g‘ri kelmoqda. Masalan,
О‘zbekiston uchun bojxona tо‘lovlari kontrakt sо‘mmasining 14-18% ni
tashkil etmoqda. Yevropa ittifoqi mamlakatlariga О‘zbekistondan
yetkazib berilayotgan ip-gazlamalar va tikuv-trikotaj buyumlari uchun
mos ravishda mahsulotlarning umumiy narxidan 4.2 %, 8.4%, va 9.6 %
bojxona badallari solingan. Ayni paytda Turkiya, Suriya, Misr, Nigeriya,
Pokistonlik yetkazib beruvchilar import badallari tо‘lashdan ozod
qilingan.
О‘zbekiston hukumati birgina 1995 yildan 2005 yilgacha,
“О‘zbekengilsanoat” DAKga 800 mln AQSH dollaridan ortiq xorij
sarmoyalarini jalb qilib. 44 ta loyihani amalga oshirdi. Xorij sarmoyalari
bilan 39 ta, shu jumladan, GermaniY. Buyuk Britaniya, Yaponiya,
Shveysariya, Turkiya, AQSH, Janubiy Koreya kabi mamlakatlar bilan
qо‘shma korxonalar tashkil etildi.
Natijada 2005 yilning yanvar holatiga kо‘ra “О‘zbekengilsanoat”
DAK tarkibiga kiruvchi 113 ta korxonadan 56 tasi yoki 50.4 % yangi
texnologik uskunalar bilan jihozlandi. Ularning 40 tasi tо‘quv-tikuv,
16 tasi trikotaj ishlab chiqarishi bilan shug‘ullanar edi.

---

108