R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

shaklida b o 'lish in i h am ta la b qilishi m a’lum: 
Marraga qadar bir
tekisda yugurib borishdi.
( A . G ‘u l.).
B og'lovchi 
od atd a, 
s o ‘z 
tizm alari, 
g ap lam in g 
a ’zolarini
b o g ‘lash uchun x izm at q ila d i. M asalan: 
olma va anor. Men o'qidim
va yozdim.
T en g b og'lovch i b irin ch i m isolda so ‘z tizm a si a ’zolarini,
ikkinchi m isold a esa q o 's h m a gap a ’zolarini bog'lash u c h u n xizm at
qilgan.
303

---

B o g 'la m a ot k esim n i ega yoki b oshqa tobe a ’z o bilan bog'lash
u c h u n x iz m a t qiladi: 
Biz o'tgan yili talaba bo"ldik.
Bunda 
bo'ldik
b o g 'la m a si sh a x s-so n va zam on m a ’nolarini ifodalagan ham da
k e s im n i u n in g shaxs 
(biz),
z a m o n (
o'tgan yili)
kengaytiruvchilari
b ila n b o g 'la g a n .
S o ‘z tartibi. 
S o'zlar erkin birilcuvda gram m atik shakl asosida
b o g ‘la n g a n d a , so‘z tartibi o ‘zgarsa-da, u m a’noviy m unosabat yoki
b o g 'la n ish g a ta ’sir qilm aydi: 
Sen kitobni keltirdingmi? Kitobni sen
keltirdingmi? Keltirdingmi sen kitobni?
birikuvidagi so ‘z 
o ‘rni
a lm a sh tirilg a n ig a qaramav, 
keltirdingmi
so'zshakli hokim , 
sen
va
kitobn i
so'zshakllari tob e a z o sifatida qolaveigan. Chunki ular
sin ta k tik m avq ein i ta ’m in lo v ch i vosita — m orfologik k o ‘rsatkichga