R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

haqida tasaw ur hosil qilishi misolida tasvirlaydi.
Nazariy 
bilish 
empirik, 
ya’ni 
fahmiy 
bilishsiz 
amalga
oshm aydi. Amaliy bilish ja.rayonida to'plangan faktik material
nazariy bilish jarayonida aqliy tafakkur y o ii bilan umumlashtirilib,
ulam ing mohiyati ochiladi. Bu bosqichda Navoiyning mazkur
asarida orifning fil haqida nazariy bilim hosil qilishi misolida bayon
etiladi.
Manbani o ‘rganishning har ikki bosqichi ham birday muhim
b o ‘lib, ikkinchisini birinchisisiz, birinchisini ikkinchisisiz tasawur
qilib bolm a y d i. Ularni bir-biridan uzish, qarama-qarshi qo‘yish,
bilishning ikki qutbi sifatida munosabatda bo'lish mumkin emas.
Bilishning ikki zaruriy bosqichi ham o‘z -o ‘zicha cheklanganlik
xususiyatiga ega. Masalan, Navoiy fahmiy bilish haqida:
Qosir etti fahmdin idrokni
deya uning cheklanganligiga ishora qilsa, nemis shoiri Geyote:
Nazariya quruq yog'ochdir
2 6

---

deb nazariy bilishning hodisalarda n uzilganligini uqtiradi.
X o‘sh, bilishning ik k i zaruriy bosqichi nuqtayi nazaridan
o ‘
2
bek tilshunosligi taraqqiyotini qanday baholash mumkin?
0 ‘zbek tilshunosligi o'zining (XX asming 20-yillaridan 90- 
yillari-gacha) amaliy bosqichni bosib o ‘tdi. Bu davrda amalga 
oshirilgan ishlar q u y id ag ilard an iborat edi:
1) tilning b o iim la r i a n iq la n d i;
2) har bir b o ‘lim ga d o ir birliklar chegaralandi;
3) birliklarning z o h ir iy alomatlari yoritildi. Masalan, fonetika
sohasida hozirgi o 'zb ek tilida 6 ta unli, 24 ta undosh borligi
aniqlanib, ularning b e v o s ita sezgi a’zolariga ta’sir qiluvchi xossalari