R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

gramnatik shakl yasovchi,
granvnatik s h a k l
deb yuritiladi.
Bir le k se m a n in g m a ’lum bir sistem aga kiruvchi gram m atik
s h a k li bir b u t u n holda paradigm ani tashkil q ilad i. M asalan, 
[olma],
[ol/naning], 
[olmani], [olntaga],
[
olmada],
[
olmadan
] so ‘zshakllari
[olm a]
le k se m a sin in g kelishik paradigmasi. M orfologik paradigm a
(g r a m m a tik shakllar sistem asi) har bir so‘z turkum i u ch u n aloh id a
( s o n , d a r a ja , 
nisbat, 
o ‘zgalovchi) 
boTislii ham , barcha s o ‘z
tu r k u m la r i u c h u n um um iy b o ‘lishi ham (kelishik, egalik, kesim lik)
m u m k in .
0 ‘zb ek tilid a so ‘z bir gram m atik ko‘rsatkichIi yoki bir necha
g r a m m a tik
ko'rsatkichli 
b o ‘lishi 
m um kin. 
M asalan, 
yuqorida
k e ltir ilg a n
(sarguzasht)
so 'zi bir gram m atik k o ‘rsatkichli (oddiy
d a r a ja ), (
kitoblarni
) ikki gram m atik ko'rsatkich (tushum kelishigi,
k o ‘ p lik s o n ) li. Shuningdek, tilim izd a gram m atik shaklning ba’zilari
b ir g r a m m a tik m a ’n on i, ba’zilari bir vaqtning o ‘zida bir necha
156

---

gram m atik m a ’n on i ifod alash i murnkin. M asalan, k eltirilgan (
sevib
)
so ‘zsliaklidagi 
(-ib)
 
k o ‘rsatkichi holat m a’n o sin ig in a , 
(o'qiyman)
so'zshaklidagi