R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

artistlar jargoni va h.
Jargon u m u m x a lq tilidan 
m a x s u s leksikasi va frazeologiyasi
h am d a yascvchi v o sita la rin in g o ‘z i g a xos tarzda q o ila n is h i bilan
farqlanadi:
1
) talabalar ja rg o n i: 
[yopm oq]
( s e s s iy a n i tu g a tm o q ), 
[воздух]
(stipendiya), 
[yaxlam oq]
 
( i m t i h o n d a n
q aytm oq ), 
[quloq]
(chaqim chi), 
[chizmo
(q o c h m o q ) ;
2
) yoshlar ja r g o n i: 
[g ‘isht\
( x u a u k ) , [.
sindirmoq
] (lo i q ilm o q ),
[крутой]
, 
[ри совка]
(k :o ‘z - k o ‘z q ilm o q ), 
[uxlatmoq]
(a ld a m o q ), 
[ст релка]
 
(u c h r a s h u v ),
[tashlashmoq]
 
(tortish m oq ),
[baks]
(dollar), 
[m uzlatm oq]
(h a r a k a td a n t o ‘xtatm oq );
3 ) haibiy x iz m a tc h ila r j a r g o n i:
[dux]
(yangi kelgan askar),
[salyaga]

q ilg a n askar), 
[fazan]
(xizm atning
yarm ini o ‘tagan a sk a r) 
[ded]
 
(x iz m a td a n qaytishi yaqinlashgan
askar), 
[diskoteka]
( o s h x o n a n a r y a d i> .
Jargonlar tark ib i boshqa t ild a n o lin g a n o ‘zlashm a birlik bilan
boyib boradi. T e z - t e z yan gilari bilan alm ash ib turadi.
A yrim soh a v a k illa r i va 
soha 
guruhlari nutqiy tejam korlik,
qulaylik uchun ham ja r g o n q o ' l l a y d i .
Jargonning k e lib c h iq is h i, q o T la n ilis h i, turi kabi m a sa la la r -
sotsiolingvistikaning o'rgan ish m a n b a i.
Argo (fransuz. 
a rg o t)
ayrirn p r o fe s s io n a l yoki so tsia l guruhning
o ‘ziga x o s tili. A r g o bir n e c h a til u n surlaridan iborat q orishiq va
ko‘p hollarda, 
b osh q alarga 
tu sh u n a r siz nutq turida n a m oyon
b o ia d i. 
Argo 
n u tq d a
k o m m u n ik a ts iy a
predm etini 
sir tutish
m aqsadida q o ‘lla n a d i: 
1
) o ‘ g ‘r ila r nutqida: 
[mandarin]
 
(tilla),
[akula]
 
(panjarani 
kesish 
u c h u n
m o sla m a ), 
[kalamush]
 
(o ‘z
yaqinlarinikiga 
« tu s h a d ig a n » ), 
[urkagan]
 
(tajribali 
o ‘g ‘ri);
mahbuslar nutqida: 
[m aym u n \
( o y n a ) , 
[shobla]
(qalloblar guruhi),
125

---

[bashli]
 
(pul) 
[
krokodil]
 
(qaychi), 
[lebed]
 
(geroin ), 
[ment]
( m ilits io n e r ), 
[xafa qilmoq]
 
(zo 'rlam oq), 
[pushka]
 
(pistolet).
A r g o tiz m la r turli ¿ o lo n iy a , tunna, guruh va hududlarda farqlanadi.
A x g o ham jargon kabi so'zlash u v nutqida va badiiy adabiyotda
s o tsia l-r a m z iy vazifa bajarish u ch u n ish la tik d i.
0
‘z b e k tilshunosligid a jargon v a argo ilm iy tadqiq qilinm agan.
Ifodaviylik va uslubiv xoslanganlik jihatidan o‘zbek tili 
leksikasi
Ifodaviylik jihatdan o ‘zbek tili leksikasi
T il 
nafaqat 
axborot 
uzatish vazifasini, 
balki 
shu 
bilan
b irgalik d a, axborot uzatuvchining axborotga h issiy m unosabatini
ham ifo d a la y d i. L isoniy tizim d a bu hissiy m unosabatni tashuvchi
turli v o s it a m avjud. U lardan biri leksem adir. Ana shu jihatidan
o‘zb ek t i l i leksem alari b o ‘yoqsiz va b o ‘yoq d or qatlam ga b o iin a d i.
B o ‘y o q s iz leksika. 0 ‘zbek tili lu g ‘at tarkibidagi leksem aning
ko‘p c h ilig i 
s o ‘zlovch in in g 
hissiy 
m unosabatini 
ifodalovchi
b o 'y o q d a n x o li bo‘ladi. Bunday birlik b o ‘yoqsiz leksem a. M asalan,
[bor], [ y o ‘q],
[
kaita], [mazali], [daryo], [urmoq],
[
chiroyli],
[
tei],
[husn]
k a b i leksem alar borliq hodisalarini b o rich a aks ettiradi va
unga 
s o ‘zlovch in in g 
m unosabatini 
ifodalam aydi. 
B oshqacha
a y tg a n d a , 
b o ‘yoasiz 
lek sem an in g 
kishi 
h issiy 
m unosabatini
ifo d a lo v c h i ifoda sem alari n o l darajada b o ‘ladi.