R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

a) ichdan y o n d a s h u v (y a ’n ï , s e m e m a d a n leksem aga);
b) sirtdan y o n d a s h u v (y a ’n i , lek sem a d a n sem em aga).
0
‘zb ek tilsh u n o slig id a s e m e m a va 
tu shuncha m unosabati
turlicha talqin q ilïn a d i. M a sa la n , ayrim m utaxassislar sem em a,
k o ‘pincha, o n g im izd a g i m a ’lu m bir tu sh u n c h a bilan b o g iiq b o ‘ladi,
deb liisoblaydi. T u s h u n c h a o n g , m antiq b ir lig i, sem em a esa, tilga,
leksem aga x o s b ir lik . 
K o ‘p 
h o ld a b ir
sem em a 
bir 
necha
tushunchani o ‘z ic h ig a o la d i. J u m la d a n , [
o ‘rik
] leksem asining
sem em asi quyidagi tu sh u n ch a la rd a n a m o y o n b o ‘ladi:
a) h o ‘ l m e v a n in g bir turi;
b) sh u m e v a n in g q u ritilgan i;
d) sh u m e v a n i beradigan d a r a x t.
Shunga k o ‘ra, tushuncha v a sem em a o 'za ro ham m a vaqt ham
m o s kelaverm aydi. Bu h o d isa , ayniqsa, m a ’n od osh leksemalarda
97

---

yaqqol 
k o ‘zga tash lan ad i. 
K o'rinadiki, 
lingvistik belgilardagi
a sim m e tr iy a hodisasi sem em a va tushuncha m unosabatida ham
k o ‘rinadi. B u n i c liiz m a ia quyidagicha berish m iirakin (18-jadval):
18-jadval
SEM EM A .
T ushuncha
T ushun ch a
T ushun ch a
T U S H U N C H A
Sem em a
Sem em a
Sem em a
B u n d a a y r i m e ’t i r o z l i j i h a t l a r m a v j u d .
B irincJiidan,
se m e m a k o 'p ín ch a em as, balki har d o im ham