R. I. Toshmuhamedov

ga, no,vda shakliga (tik o‘suvchi, yotib o ‘suvchi yoki qisman yotib o ‘sishiga), tashqi
qiyofasiga (shoxlanish turlariga), poyaning mikroskopik tuzilishiga, shuningdek,
barg morfologiyasiga, holatiga e’tibor beriladi.
So‘ngra sporogon tuzilishi, joylashishi (gemetofatga nisbatan), uning oyoqcha-
si (bormi, yo‘qmi), chanoqcha yoki ko‘sakchasining qopqoqchaga ega yoki ega
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

emasligi, ochilish uslublari, qopqoqchalar shakllari va peristomlaming oddiy yoki
qo‘shaloqligi kabilar aniqlanadi.
Biz namuna sifatida gigrometrik funariya moxini ko‘rib chiqamiz (Funariua hyd-
rometrica).
Bu mox vakili juda keng tarqalgan b oiib , zax va soya joylarda ko‘p uchraydi.
(35-rasm)
Gametofitning kattaligi 1-3 sm bo‘lib, barglari kakku zig‘iri bargiga nisbatan
ancha keng, yumshoq, qinga ega emas, barg yaproqlanning cheti butun. Poyadagi
o ‘tkazuvchi bog‘lamlar floema va ksilemalarga differensiyalangan emas.
35-rasm. Funariya moxi (Funariua hygrometrica):
A - yetilgan va yetilmagan sporogonli urg‘ochi gametofitlar; В - poyaning ko'ndalang 
kesigi; D - bargning ko‘ndalang kesigi; E - parafiza; F - peristom; G - urg‘ochi gametofit 
ustki qismining kesigi; H - erkak gametofitning bo‘yiga kesigi; I - ko‘sakchaning bo‘yiga 
kesigi: 1 - bo‘yni; 2 - devorda; 3 - sporangiy; 4 - ustuncha; 5 - peristom; 6 - qopqoqcha.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Sporogon oyoqchalari buralgan. Agarda uni biroz namlansa yoki unga nafas olib
havo chiqarsak, tez burama harakatga kelib, ko‘sakchalami (chanoqlami) aylanti-
rishi kuzatiladi. Bu esa sporalami sochishga moslanishdir. Ko‘sakka qisman qiya
egilgan. B o‘yin qismi aniq ajralmagan. Qo‘sh peristomli, tashqi peristoma tishcha-