R. I. Toshmuhamedov

6. Qirqquloqtoifa bo'limi (Pterophyta)
7. Qarag'aytoifa yoki ochiq urug'lilar bo'limi (Pinophyta)
8. Magnoliyatoifa yoki gulli (yopiq urug'li) o'simliklar bo'limi (Magnoliophyta)
13-mavzu. YO‘SINTOIFA BO‘LIMI (Bryophyta)
Kerakli materiallar: tirik moxlar politrixa (Polytrichum), funariya (Funaria) va
torf moxi (Sphagnum), shuningdek. yuqoridagi moxlar gerbariysi, poya va bargning
ko'ndalang kesigidan tayyorlangan mikropreparatlar, erkak va urg'ochi gametofit-
lar hamda sporogoniylaming bo'yiga kesigi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Y o‘sinlaming taraqqiyot siklida ham boshqa yuksak o ‘simliklar singari ikki
bosqich (faza) gallanadi: gametofit 
(ri)
va sporofit 
(2n).
Biroq boshqa yuksak
o ‘simliklardan farqi, ularda gametofitning ustunlik qilishidir. Shuning uchun ham
y o ‘sinlar evolutsiyada mustaqil alohida yo ‘nalishga ega, deb qaraladi.
Gametofit novdaga o‘xshash bo‘lib, kaulidiy va fillidii yoki bargsimon tallomiga
(shartli ravishda ulami «poya» va «barg» deb ataladi) bo‘lingan bo‘ladi. Ildizi yo ‘q.
Ular vazifasini rizoidlar (bir yoki ko‘p hujayrali) bajaradi.
Yo‘sintoifalar bo‘limida sporogon deb ataluvchi sporofit gametofitga bog‘liq
bo‘lib, u oyoqchaga ega va uning uchki qismi sharsimon yoki silindrik ko‘sakcha
bilan tugallanadi. Uning ichida esa sporalar hosil bo‘ladi (34-rasm).
Sporogon gametofit bilan mustahkam bog‘langan bo‘lib, undan suv va hayot
uchun muhim bo‘lgan oziq moddalarni oladi. Gametofit va sporogonlar umumiy
tanasining kattaligi 60 sm gacha bo‘lishi mumkin.
34-rasm. Kakku zig‘irining rivojlanish sikli (Polytrichum commune): M — meyoz
www.ziyouz.com kutubxonasi

---