R. I. Toshmuhamedov

va ulaming morfologik belgilarini taqqoslash.
2. Bir tumi to‘liq tekshirish (zuhra sochi yoki erkak qirqquloq), izoh berish va
chizib olish.
3. Mikroskop ostida soruslar ko‘ndalang kesigini ko‘rish va barg sorus qism­
larini chizib ifodalash.
4. Bir xildagi va har xil spora hosil qiluvchi qirqquloqlar hayotiy taraqqiyotini
sxematik ko‘rsatish.
Ish tartibi
Namuna tariqasida erkak qirqquloq tuzilishi bilan tanishamiz (Dryopteris filix
mass). Buning uchun spora hosil qilish davrida y ig ‘ilgan gerbariy dan foydalaniladi
va o ‘simlikning hayotiy shakli, ildizpoyaning joylashishi, shakli, bargning morfo-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

42-rasm. Bir xil sporali qirqquloqlarning rivojlanish sikli:
M - meyoz.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

logik tuzilishi; soruslaming joylashishi, shakli, induziy (qoplagich pardaning) bor-
y o ‘qligi kabilar aniqlanadi.
Erkak qirqquloq sporofiti ko‘p yillik, o ‘t o ‘simligi bo‘lib, balandligi 1 m gacha,
yer ostida y o ‘g ‘on, qisqa qora-qo‘ng‘ir ildizpoyaga ega.
Ildizpoyaning yuqori uchki qismidan yashil barglar bog‘lami chiqadi.
Barglari ch o‘zilgan ellipssimon, ikki marotaba patsimon kesilgan.
Bargning orqa (pastki) qismida markaziy tomirlar bo‘ylab sporangiylar to ‘dasi -
soruslar joylashgan, ular ustki tomondan qoplagich induziyalarga ega. Kuzatilgan
belgilar chizib olinishi kerak.
S o ‘ngra soruslar kesigidan preparat tayyorlanib, mikroskopning katta-kichik
obyektlarida kuzatiladi. Sporalaming chiqishini kuzatish uchun esa buyum oynasi­
ga ustki soruslardan ajratib olingan sporangiy qo‘yilib, suv tomchisi tomiziladi va