R. H. Djurayev pedagogika fanlari doktori, akademik

USLUBIY- AMALIY 
-o‘quvchi shaxsida o‘z imkoniyatlariga ishonch uyg‘otish; 
-empatiya (o‘zgalar o‘rniga o‘zini quya olish)ga o‘rgatish; boshqalarni 
qadrlash; 
1
1
Зазюн Педагогическое Мастерство.-Москва: Академкнига,2005.-47.-С.-68. 

---

320 
-ishonch qozona olish; 
-hayajonni bosish; 
-Sinf, guruh bilan muayyan muammoni muhokama qilish, uning yechimini 
topish va qaror chiqarish; 
-pedagogik jarayon muhokamasi va boshqalar. 
Pedagogik mahoratning asosiy tarkibiy qismlari ( -rasm) quyidagilardan iborat: 
I
. Gumanistik (insonparvarlik yo‘nalishi). 
Bunda qiziqishlar,
qadriyatlar, ideallarning oliy maqsadga - barkamol avlod tarbiyalab yetishtirishga 
yo‘naltiriladi. Pedagog shaxsining insonparvarlik yo‘nalishiga ega bo‘lishi bilan 
belgilanadi. 
 
II. Ixtisoslik bilimi. 
Pedagog tomonidan mutaxassislik fani, uni o‘qitish 
metodikasi, pedagogika va psixologiyani mukammal bilish zaruriyatining oshishi 
pedagogik mahoratning tarkibiy qismi bo‘lib tavsiflanadi. 
 
III. Pedagogik layoqat va qobiliyatlar:
kommunikativ (muloqatga 
moyillik), so‘z, fikr-tuyg‘u orqali munosabat, o‘zaro fikr almashuv; fahm-idrokli 
bo‘lish; 
turli 
qobiliyat 
(ko‘rinishlari) 
qirralari, 
iqtidori; 
dinamizm 
(harakatchanlik), faollik, olg‘a siljish; emotsionallik (his-tuyg‘u jo‘shqinlik); 
qat'iyatlilik; qunt, sabot, chidamlilik; kelajakka ishonch (kelajakni ko‘ra bilish); 
e'tiborli nufuzli bo‘lish (o‘z ta'sirchanligi bilan mahliyo, maftun eta bilish) bilan 
belgilanadi. 
IV. Pedagogik texnika. 
o‘z-o‘zini, o‘z hissiy holatini boshqara olish; 
boshqalar bilan aloqa-munosabat o‘rnata olish; nutq malakasi; mimik 
pontamimik ifodaliligi bilan tavsiflanadi. 

---

321 
-rasm. Pedagogik mahoratning tarkibiy qismlari 
Milliy pedagogikamiz rivojiga ulkan hissa qo‘shgan ma'rifatparvar Abdulla 
Avloniy: "Tarbiya biz uchun yo hayot, yo mamot, yo najot, yo halokat, yo saodat, 
yo falokat masalasidir", - degan edi. Hayot, najot, saodatga eltuvchi tarbiyani 
amalga oshiruvchi zot - o‘qituvchidir. 
O‘qituvchi bolaga do‘stona munosabatda bo‘lib, ularga faqat ezgu niyat 
bilan yondashishi, mehribonlik ko‘rsatishi, ularning “MeN”ini hurmat qilishi, 
bolaning nafsoniyati, qadr-qimmatiga tegadigan qupol muomalada bo‘lmaslik, 
ishonchsizlik bildirmaslik lozim. O‘quvchilar tomonidan qo‘lga kiritilgan 
yutuqlarni rag‘batlantirib borish muhim. “Bolani butun qalbi bilan sevadigan 
mehridaryo pedagog ko‘proq tabassum qiladi, kamroq qovoq soladi, u chinakam 
pedagogik hayot kechiradi, shu tariqa professional baxtiga erishadi
45
”. Demak, 
pedagog shaxsining insonparvarlik yo‘nalishida faoliyat ko‘rsatishi - o‘quvchi 
shaxsini hurmat qilish, adolatli bo‘lish, pedagogik faoliyatni pirovard maqsadga – 
barkamol avlod tarbiyalashga yo‘naltirishda ifodalanadi. O‘z davrida Abu Ali 
ibn Sino o‘qituvchi shaxsida halollik, adolatparvarlik, poklik, mehnatsevarlik, 
fidoiylik, odamgarchilik kabi hislatlarni qadrlagan. 
Insonparvar pedagog bolalarga bilim berayotganda ularga odamiylik 
namunasi sifatida gavdalanadi. “Bola uchun o‘qituvchisiz bilim yo‘q.
Bola 
o‘qituvchisiga mehr quysa, demak u bilimga qiziqib qoladi. Bolalar mehrini 
qozonmoq o‘qituvchi uchun sharafli hisoblanadi.Faqat o‘z o‘qituvchisini yaxshi 
1
1
Очилов М. Педагогик маҳорат.-Тошкент: Ўқитувчи, 

---

322 
ko‘rgan bola bilimlar olamiga shung‘iydi, jamiyatdagi ma'naviy qadriyatlarni 
o‘zlashtira boradi
46
”. Shu bois ta'lim va tarbiya mazmuni, metodlari, usullari, 
shakllari pedagogning bolalarga mehr- muhabbatidan harorat oladi va 
insonparvarlik hissi to‘la qalbidan o‘tib takomillashadi. 
Jamiyatimizda o‘qituvchi bolalarni kelajak haqidagi orzu - umidlar bilan 
ruhlantirishga, kelajak haqidagi orzu-umidlar, g‘oyalar va ideallarini hozirdan 
mustahkamlashni o‘rgatishga qodir kishi bo‘lmog‘i lozim.