R espublikasi s og'liqni saqlash vazirligi Toshkent farm atsevtika instituti

Fotometriyaning asosiy qonuni
Nur yutishning asosiy qonuni asosan, ya’ni Buger-Lambert-Ber qonuniga asosan - modda 
eritmasining nur yutish va shu eritma, nur yutgan, hamda moddaning konsentratsiyasi orasida 
bog‘liqlik bor.
Jt = Jo. 10-E1S
S - nur yutgan eritma konsentratsiyasi mol/l 
1 - qatlam qalinligi, sm hisobida 
E - molyar nur yutish ko‘rsatkichi
Molyar nur yutish ko‘rsatkichi (E) qiymati nur yutuvchi moddaning tabiatiga, tanlangan to ‘lqin 
uzunligiga va bosimiga bog‘liq.
Jt
El S
T = -------- dan foydalanib Jt =Jo . 10- 
tenglamani
Jo
El S
quyidagicha yozish mumkin. 
T= 10-
D=lgT ekanligi hisobga olgan holda y a’ni, agar eritmaning nur yutishi Buger-Lambert-Ber qonuniga 
bo ‘ysunsa, u holda eritmaning zichligi D shu eritmaning konsentratsiyasiga to ‘g‘ri proporsional 
bo ‘ladi. Bu holda optik zichlikning konsentratsiyasiga bog‘liqlik grafigi (chizmasi) koordinat 
boshidan boshlanuvchi to ‘g ‘ri chiziq bo ‘ladi. Agar moddaning nur yutish qonuni e’tiborga olinmasa 
to ‘g ‘ri chiziqli bog‘liqlik buziladi.
Buger-Lambert-Ber qonuni faqat nur yutish ko‘rsatkichi doimiy bo ‘lgan monoxromatik nurlanish 
sharoitida to ‘g ‘ri keladi.
Ber qonuni quyidagi sharoitlarda kuzatiladi:
1. 
Eritmadan o ‘tayotgan nur monoxromatik bo ‘lishi kerak. Agar bu sharoit kuzatilmasa, ikki
bir-biriga yaqin to ‘lqin uzunliklari uchun X va X1 
quyidagi tenglik hosil bo ‘ladi.
Ber qonuni polixromatik nurlar uchun qo‘llanilmaydi, chunki sX va sX1 qiymatlari bir-biriga teng 
emas. Bu esa shuni ko‘rsatadiki, ideal sharoitga keltirish, yaqinlashtirish uchun shunday nur 
to ‘plamini tanlash kerakki, bunda to ‘lqin uzunliklari intervali nur yutish egri chiziq maksimumini o‘z
203

---

ichiga olishi yoki u egri chiziqda imkon boricha egri chiziqning gorizontal qismida b o ‘lishi kerakki,