R e s p u b L i k a s I k o n s t I t u t s I y a s I n I

M avzu n i m ustahkam lash uchun savollar
1. Vazirlar Mahkamasi faoliyatining huquqiy asoslari deganda 
nimani tushunasiz?
2. Vazirlar Mahkamasi tarkibi qanday shakllantiriladi?
3. Vazirlar M ahkamasining iqtisodiy va ijtimoiy-madaniy 
sohadagi vakolatlarini ko‘rsatib o‘ting.
4. V azirlar M ahkam asi faoliyatining asosiy prinsiplarini 
ko‘rsating.
5. Vazirlar Mahkamasi 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi 
bilan qanday munosabatlarga kirishadi?
6. Vazirlar Mahkamasining Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazir­
lar Kengashi bilan munosabatlari nimalardan iborat?
7. Vazirlar Mahkamasi majlislarini chaqirish tartibi qanday?
8. Vazirlar M ahkamasining doimiy komissiyalarininng ish 
faoliyatini ko‘rsating.
X I B O B
M A H A L LIY D A V L A T H O K IM IY A TI
A SO SL A R I
l- § . D avlat hokim iyati mahalliy organlarining
o ‘rni va ahamiyati
0 ‘zbekiston Respublikasi o ‘z taraqqiyot y oiini o ‘zi belgilab 
olar ekan, mahalliy davlat hokimiyati tizimi masalalasi huquqiy 
to m o n d an m u stahk am lan d i. 1991-yil 31-avgustda q abul
252

---

qilingan « 0 ‘zbekiston Respublikasining davlat mustaqilligi 
asoslari to ‘g‘risida»gi qonunning 5-moddasida ushbu masalaga 
aniqlik kiritilib, unga ko‘ra, 0 ‘zbekiston Respublikasi davlat 
idoralarining tizimi hokimiyatni qonun chiqaruvchi, ijroiya va 
sud hokim iyatiga ajratish tartibi asosida qurilishi belgilab 
berildi.
Mustaqillikning ilk davridayoq, 0 ‘zbekiston Respublikasi­
ning Oliy Kengashi 1992-yil 4-yanvarda « 0 ‘zbekiston Respub­
likasining mahalliy hokimiyat idoralarini qayta tashkil etish 
to ‘g ‘risida»gi qonunni qabul qildi. Birinchi m arta mahalliy 
davlat va ijroiya hokimiyati organi boshlig‘i sifatida hokim 
lavozimi m am lakat miqyosida joriy etildi. M ahalliy davlat 
hokimiyati tizimidagi ijro organi faoliyatida yakkaboshchi- 
lik asosidagi rahbarlikning tuzilishiga asosiy sabab shunda 
ediki, yangi davrdagi chuqur islohotlarni m as’uliyatli ijro 
hokimiyatisiz amalga oshirib b o ‘lmas edi. Davlatning bosh 
islohotchilik roli tabiiy zarurat b o ‘lib, eski totalitar tuzumdan 
yangi jam iyatga o ‘tish uchun faqat kuchli ijro hokim iyati 
kerak edi.
1992-yil 8-dekabrda 0 ‘zbekiston Respublikasining Konstitu­
tsiyasining qabul qilinishi mahalliy davlat hokimiyati organ­
larining rivojlanishdagi muhim davrni boshlab berdi.
Konstitutsiyamizning XXI bobi (99-105-moddalar) «Mahal­
liy davlat hokim iyati asoslari» deb nom landi va shu bilan 
mahalliy davlat hokim iyati organlarining K onstitutsiyaviy 
maqomi belgilandi. Xuddi mana shu Konstitutsiyaviy norma- 
lar orqali ilk bor mahalliy vakillik organlari va o ‘zini-o‘zi 
boshqarish organlari tizimi alohida qilib ajratildi.
Ilk bor Konstitutsiyada mahalliy hokimiyat organlarining 
b o ‘linish prinsipi am alga oshirildi, y a ’ni xalq d eputatlari 
K engashlari vakillik organi sifatida, hokim lar ijro etuvchi 
hokim iyat o rg anlari sifatida faoliyat yuritadigan b o ‘ldi. 
V iloyatlar, tum an lar va shah arlard a, shuningdek, shahar 
tarkibiga kiruvchi tum anlar, tumanga b o ‘ysunuvchi shahar­
larda ham ijro hokimiyati rahbari sifatida hokimlar faoliyat 
yuritishi belgilandi.
Prezidentimiz I.A.Karimov ta ’kidlaganlaridek, «Konstitu­
tsiyaga muvofiq, davlat hokim iyati organlarining avvalgi 
totalitar tuzumdan mutlaqo farq qiladigan, hokimiyatlarning, 
y a’ni qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyatlari- 
ning boMinishi prinsipiga asoslangan tizimi yaratildi. Ularning 
har biri faoliyatida avtoritarizm va totalitarizmning xurujlarini
253

---

1
/
/
I chinakam demokratik me’yorlar v ayol-yV riq- 
Л 7ashkil etilgan ijro etuvchi hokimiyat org 
irq' qitadi. Ular rejalash-taqsimlash' vazifalaridan 
ftA iy o sa tn i muvofiqlashtirish va tartibda 
Г
1
шзсгаа. K o ‘plab vazirliklar o ‘rniga bozpr 
Inga mos pongan xo‘jalik birlashmalari, uyushmaWri, 
far, korpprMsifyalar, xolding kom paniyalari tasbldl 
aiJKnci™iyflti organlarining yangi tizimi vuju^ga 
^ild\ U la r n iw
p r o
etuvchi hokim iyat bilan vakjilik 
/a trrah m rin in g vazifalari birlashtirilgan»110. 
/ 
’zbeJdstefn Reispublikasi K o n stitu tsiy asid a mafyalliy 
hokitaiiyat o rg a n la rin in g h u q u q iy aso slari riv o jlab g an
demoR^atik davlatkar tajribasini chuqur o ‘rganish, milliy jneros 
va an ’analarni e^iborga olgan holda, o ‘z mentalitetiifrizdan 
kelib ch iq ib syaratildi. U m um an, dunyodagi dem c/kratik 
rivojlangan d a w tla rn in g uzoq tarixiy tajribasi va K«6nstitu- 
tsiyaviy a n ’ana'lariXgspublikamiz Konstitutsiyasi va ipahalliy 
hokimiyatga doir qonuAjarida o ‘z aksini topib, mahalliy ijroiya 
hokimiyat oreanlarining/^qarolarning huquqlari va prkinlik- 
larini himoya qilish, m ahaffi^boshqaruv va boshqa barcha 
m asalalarni aholjping m anjaa^atrini e’tiborga olggn holda
Jdiy va moliyaviy resurslar 
bhsh maqsadlaridan kelib
qonunlar/shuning 
asosida bevosita yokj^bj^&siti/hal 
chiqib tashkil etilishi
1993-yil 2-sentafc)rgi£ kelib 
K5nstihitsiyada belgilangan 
normaflardan