R e s p u b L i k a s I k o n s t I t u t s I y a s I n I

Konstitutsiyalarning funksiyalari
Butun dunyo miqyosida olsak, har qanday Konstitutsiya 
ijtimoiy hayotning barcha sohalariga bevosita ta ’sir ko‘rsatib, 
asosan uchta funksiyani amalga oshiradi.
1. Y u rid ik fu n k siy asi - K o n stitu tsiy a o ‘z m azm un- 
m ohiyatiga k o ‘ra yuridik hujjat sanalib, huquqning asosiy 
manbaidir. Konstitutsiyalarning yuridik funksiyasi quyidagi- 
larda ko‘rinadi:
— M am lakat huqvaq tizimining qanday k o ‘rinishga ega 
ekanligini o ‘zida ifodalaydi;
— Konstitutsiyaviy normalar ijtimoiy hayotning (iqtisoliy, 
siyosiy va sotsial) eng muhim tomonlarinigina huquqiy jihatdan 
tartibga soladi;
— D avlatda qabul qilinadigan barcha norm ativ huquqiy 
hujjatlar uchun bosh mamba b o iib hisoblanadi. Shuning uchun 
b iro rta n o rm ativ h u q u q iy h u jja t y u rid ik kuchiga k o ‘ra 
Konstitutsiyadan ustun boiolm aydi;
— Konstitutsiyalar opining alohida muhofaza choralariga 
ega b o ig ani uchun unga zid b o ig a n har qanday hujjat tegishli 
tartibda o ‘z kuchini yuqotishi shart.
2. Siyosiy funksiyasi -- K o nstitutsiya ayni v aqtda o ‘ta 
muhim siyosiy hujjat sifatida:
3 
0 ‘zbekiston Respublikasi Koinstitutsiyasining 11 yilligiga bag'ishlangan 
«O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi - fuqarolik jam iyati va 
huquqiy davlatni shakllantiri:
5
hning asosi» mavzusidagi ilmiy anjuman 
materiallari, TDYUI. — Т.: 2003, 7-bet

---

— Davlat hokimiyati tashkil etilishining asoslarini o ‘rnatadi;
— D avlat tom onidan olib borilayotgan ichki va tashqi 
siyosatning yo‘nalishlarini belgilab beradi;
— K o n stitu tsiy a d a d a v latn in g siyosiy m a q sad lari va 
funksiyalari o ‘z ifodasini topadi.
3. 
Mafkuraviy funksiyasi - Konstitutsiyalar jamiyatning eng 
asosiy m a’naviy g‘oyaviy qadriyatlarini o‘zida mustahkamlab, 
aholini bir yoqadan bosh chiqarishga undaydi. M afkura har 
qanday jam iyat hayotida zarur. M afkura b o ‘lm asa odam , 
jamiyat, davlat o ‘z yo‘lini yo‘qotishi muqarrar. Ikkinchidan, 
qayerdaki m afkuraviy b o ‘shliq vujudga kelsa, o ‘sha yerda 
begona mafkura hukmronlik qilishi ham tayin. Buning isboti 
uchun xoh tarixdan, xoh zam onam izdan k o ‘plab m isollar 
keltirish qiyin emas4. Konstitutsiyalarda mafkuraviy g‘oyalarni 
aks etishi jamiyat taraqqiyotining maqsad va vazifalaridan kelib 
chiqadi. H ar qanday Konstitutsiya u yoki bu k o ‘rinishda biror- 
bir m afkuraga tayanadi. Bu narsa K on stitu tsiy alar qabul 
qilingan paytdagi jam iyatning ijtimoiy-siyosiy holatiga ham 
b o g ‘liq. M asalan, b iro r-b ir d av lat m u sta m lak ach ilik d an
mustaqil davlat sifatida tashkil topgan b o isa, uning Konstitu- 
tsiyasida, albatta, milliylik, istiqlol g‘oyalari aks etadi.