Р 38 р 38 О. Д. Раҳимов, И. Х. Сиддиқов, М. О. Муродов. Ҳаёт фа

Инсоннинг ўсимликларга таъсири. 
Инсон ўзининг хўжалик 
фаолиятида ўсимликларга икки хил ижобий ва салбий таъсир 
кўрсатади. Ижобий таъсирга катта майдонларда маданий 
ўсимликлар ўстириб, кўп миқдорда ҳосил ва яшил масса 
етиштириш ва шу билан фотосинтезни кучайтириш киради.
Суғориладиган ерларда юқори агротехникага асосланган 
деҳқончиликда яшил масса миқдори табиий ўсмликлардагидан 
юқори 
бўлади. 
Яшил 
массаларнинг 
умумий 
миқдори 

---

301 
ботқоқликларни қуритиш, тупроқ шўрини ювиш, қурғоқчил 
ерларни суғориш, яйловлардан фойдаланишни тартибга солиш, 
ўрмонлар майдонини кенгайтириш, ўсимлик зараркунандалари ва 
касалликларига қарши курашиш натижасида ҳам ортиб боради. 
Селекционерлар ҳам маданий ўсимликларнинг ҳосилдор 
турларини яратиш, декоратив ўсимликлар ҳосил қилиш билан 
ўсимликлар дунѐсига ижобий таъсир кўрсатмоқда. 
Салбий 
таъсирга 
сув 
омборлари 
қуриш, 
фойдали 
қазилмаларни очиқ усулда қазиб олиш, турли қурилишлар 
оқибатида бевосита йўқ қилиниши, ѐндириб юборилиши киради. 
Бундан ташқари турлиқкурилишлар натижасида ер ости, ер 
устидаги сувлар режими ўзгариб, ўсимликларга зарар қилиши 
мумкин. Инсоннинг салбий таъсири натижасида планетамиз 
ўсимлик қоплами анча қискарган, айрим давлатларда бу жараѐн 
ҳали ҳам давом етмоқда. Ҳозирги вақтда ўсимлик ресурсларидан 
самарали фойдаланиш ва уларни тиклаш муҳим вазифалардан 
бўлиб қолди. Планетамиз ўсимлик ресурслари орасида табиат ва 
инсон ҳаѐтида ўрмонлар жуда муҳим роль ўйнайди. Инсоннинг 
салбий таъсири оқибатида охирги ўн минг йил ичида 
сайѐрамиздаги ўрмонларнинг 2/3 қисми йўқ қилинган, кўплаб 
қимматли ўсимлик турлари юқолиб кетган. Янги ерларни 
ўзлаштириш, атроф-муҳитнинг ифлосланиши оқибатида кўпгина 
ўнлаб ўсимлик турлари юқолмоқда. 
Ўзбекистон Республикаси ўзига хос ўсимлик дунѐсига эга. 
Сўнги йилларда инсонларнинг хўжалик фаолияти натижасида 
Ўзбекистонда мавжуд 4000 дан ортиқ ўсимлик турларининг 10-
12% муҳофаза талаб ҳолга келди. Чекланган ўрмон ресурсларини 
қайта тиклаш ишлари талабга жавоб бермайди. Республика 
Табиатни муҳофаза қилиш давлат қумитасининг маълумотига 
кўра мамлакатимизда ўрмонли ерлар майдони 3651 минг га 
бўлиб, унинг 1788 минг га майдони дарахтзорлар билан 
қопланган. Ўрмонли ҳудуднинг 3103 минг га қумли, 492 минг га 
тоғли ўрмонлардир, қайинли ўрмонлар 31 минг ва дарѐ-
водийлари ўрмонлари эса 23 минг га майдонни ташкил қилади.