Р 38 р 38 О. Д. Раҳимов, И. Х. Сиддиқов, М. О. Муродов. Ҳаёт фа

2.1.6. Таваккалчиликни бошқариш 
Ҳаѐт фаолият хавфсизлигининг асосий вазифаларидан бири 
хавфсизлик даражасини мумкин қадар оширишдан иборатдир. 
Ушбу вазифа қуйидаги уч хил йўналишдаги тадбирлар орқали 
амалга оширилиши мумкин: 

---

26 
1.
Техник тизимлар ва объектларни такомиллаштириш. 
2.
Юқори малакали мутахассислар ва кадрларни тайѐрлаш. 
3.
Фавқулотда вазиятларни бартараф этиш. 
Юқоридагиларга мос ҳолда таваккалчиликни бошқариш 
услубларини ҳам 4 гуруҳга ажратишимиз мумкин: техник, 
ташкилий, маъмурий ва иқтисодий. Техник тизимларни ва 
объектларни такомиллаштириш техник услуб орқали, кадрларни
 
тайѐрлаш ва фавқулотда вазиятларни бартараф этиш ташкилий 
ҳамда маъмурий услублар орқали амалга оширилса, иқтисодий
услубда суғурта қилиш, зарарга пулли «компенсация» (бадал) 
тўлаш, хавфли шароитлар учун ҳар хил тўловлар бериш каби 
тадбирлар 
орқали 
амалга 
оширилади. 
Шу 
сабабли, 
таваккалчиликни бошқариш негизида, қўшимча сарф-харажат
натижасида таваккалчиликни камайиши ҳисобига олинган 
фойдани яъни, хавфсизлик даражасининг ортиш миқдорини 
таққослаш ѐтади.
 
Таваккалчиликни бошқаришда биринчи навбатда хавфни 
ўрганиш ва логик таҳлил қилиш талаб этилади. Эҳтимол 
қилинган хавф маълум кетма-кетлик асосида ўрганилади ва ушбу 
кетма-кетлик қуйидаги кўринишда бўлади .
1-Босқич – Хавфни дастлабки таҳлил қилиш. 
а) хавф манбаларини аниқлаш; 
б) 
тизимнинг 
ушбу 
хавфни 
келтириб 
чиқарувчи 
элементларини аниқлаш; 
в) 
таҳлилда 
маълум 
чегаралар 
ўрнатиш, 
яъни 
ўрганилмайдиган хавфларни ажратиш. 
2-Босқич – 
Хавфларни содир бўлиш кетма-кетлигини
аниқлаш, «ҳодисалар ва хавфлар дарахти»ни қуриш. 
3-Босқич – 
Оқибатни таҳлил қилиш. 
Юқорида келтирилган хавфни ўрганиш кетма-кетлигининг 1 
ва 2 босқичлари ҳодиса (оқибат) содир бўлишидан, яъни фаолият 
жараѐни 
бошланишидан 
олдин 
амалга 
оширилади 
ва 
хавфсизликни таъминлашга хизмат қилади, 3-босқичдан эса 
келажакда хавфсизликни таъминлаш бўйича тадбирлар ишлаб 
чиқиш учун фойдаланилади. 
Юқорида келтирилган хавфни ўрганиш кетма-кетлигининг 1 
ва 2 босқичлари ҳодиса (оқибат), яъни фаолият жараѐни 
бошланишидан олдин амалга оширилади ва хавфсизликни 

---

27 
таъминлашга хизмат қилади. 3-босқичдан эса келажакда 
хавфсизликни 
таъминлаш, 
бахтсиз 
ҳодисалар 
сонини 
камайтириш бўйича чора-тадбирлар ишлаб чиқиш учун 
фойдаланилади.