Р 38 р 38 О. Д. Раҳимов, И. Х. Сиддиқов, М. О. Муродов. Ҳаёт фа

Ҳаѐтий цикл босқичи.
Хавфсизлик талаблари бўйича ҳисобга 
олиниши лозим бўлган босқичлар, фаолиятнинг тўлиқ даврини 
қамраб олиши зарур яъни, илмий ғоя, фикр; илмий изланиш 
ишлари; конструкторлик ишларини ташкил этиш; лойиҳалаш; 
лойиҳани 
амалда 
татбиқ 
этиш; 
ташиш; 
фойдаланиш; 

---

37 
такомиллаштириш; концервациялаш ва тугатиш. Юқорида 
таъкидланганидек бу босқичлар кетма-кетлик асосида бир-
бирини инкор қилмаган ҳолда бажарилиши лозим.
2.4.2. Ҳаѐт фаолияти хавфсизлигини бошқариш 
функциялари 
Ҳаѐт фаолият хавфсизлигини бошқариш функциялари 
қуйидагилардан иборат бўлиб, маълум босқичлар асосида олиб 
борилувчи жараѐндир: 

объект (тизим) нинг ҳолатини таҳлил қилиш ва 
баҳолаш; 

мақсадга эришиш ва бошқариш вазифаларини 
белгилаш, режалаштириш; 

бошқарилувчи ва бошқарувчи тизимларни аниқлаш, 
ташкил этиш; 

бошқаришни ташкил этилишини назорат қилиб, 
текшириб бориш; 

тадбирлар самарадорлигини аниқлаш; 

стимуллаштириш. 
Фаолиятнинг умумий ҳолати учун тузилган декомпозициялаш 
усулидан ҳаѐт фаолияти хавфсизлигини лойиҳалашда кенг 
фойдаланилади. Хавфсизлик талаблари бўйича ҳисобга олиниши 
лозим бўлган босқичлар, 
фаолиятнинг тўлиқ даври
ни қамраб 
олиши зарур, яъни: 

илмий ғоя, фикр;

илмий изланиш ишлари;

конструкторлик ишларини ташкил этиш;

лойиҳалаш;

лойиҳани амалда татбиқ этиш;

фойдаланиш; такомиллаштириш;
концервациялаш ва тугатиш. 
Ҳаѐт 
фаолияти 
хавфсизлигини 
таъминлашда 
илмий 
дунѐқараш, физиологик, психологик, ижтимоий, тарбиявий, 
эргономик, экологик, тиббий, техник, ташкилий-оператив, 
ҳуқуқий ва иқтисодий аспектлар ҳисобга олиниши зарур. Бунинг 
учун ҳаѐт фаолияти хавфсизлигини бошқаришнинг қатор 
воситаларидан фойдаланилади. Уларга:

---

38 

хавфсиз фаолият кўрсатиш хулқ-атворини, маданиятини
шакллантириш;

касбий ўқитиш; 

бошқариш субъектларига психологик таъсир этиш; 

жамоа ҳимоя (техник ва ташкилий) воситаларидан 
фойдаланиш;

шахсий ҳимоя воситаларидан фойдаланиш, 

имтиѐзлар ва компенсациялар тизимини ташкил этиш 
кабиларни киритиш мумкин.