Р 38 р 38 О. Д. Раҳимов, И. Х. Сиддиқов, М. О. Муродов. Ҳаёт фа

6.8.1. Ички сув ҳавзаларининг ифлосланиши
Ички сув ресурсларининг ифлосланиши ва бузилиши деганда 
биз сувда ҳар хил органик, ноорганик, механик, бактериологик ва 
бошқа моддалар тўпланиб қолиб, унинг физик хоссалари (ранги, 
тиниқлиги, ҳиди ва мазаси) ва химиявий таркибининг 
ўзгаришини, сувнинг устида ҳар хил моддалар сузиб, тагига 
чўкаверишини, сувнинг таркибида кислороднинг камайиб, ҳар –

---

294 
хил бактериялар турининг кўпайиб, юқумли касалликларни 
тарқатувчи бактерияларнинг пайдо бўлишини тушунамиз. 
Сув ҳавзалари табиий ва сун„ий равишда ифлосланиши 
мумкин. 
Сувни ифлословчи манбалар орасида енг муҳим ўринни 
саноат ишлаб чиқаришдан ҳосил бўлган ва маиший коммунал 
хўжаликдан чиққан оқова сувлар эгаллайди. 
Ички сув ҳавзаларининг фенол, мис, руҳ, қўрғошин, никел, 
ҳар хил тузлар ва бошқа зарарли моддалар ифлосланишидан 
кокс-химия, газ, металлургия заводларида, органик моддалар 
билан ифлосланишида эса коммунал маиший хўжаликдан 
чиқадиган оқова сувлар муҳим роль ўйнайди. 
Ички сув ҳавзаларининг ифлосланишида ювувчи синтетик 
моддалар ҳам иштирок етмоқда. Сўнги вақтларда аҳоли ва 
саноатнинг баъзи соҳаларида совун ўрнига асосан ювувчи 
синтетик моддалар ишлатилмоқда. Ювувчи синтетик моддалар 
биологик парчаланмайди, балки узоқ вақт ўз хусусиятини 
ўзгартирмасдан кўпиги сақланиб туради, химиявий таркиби 
баъзан бир йилгача ўзгармайди. 
Нефтни қазиб олиш, ташиш ва уни қайта ишлаш жараѐнида 
маълум миқдорда нефть сув ҳавзаларига қўшилади ва жуда кўп 
миқдордаги сув юзасига ѐйилиб кетиб ифлослайди. Масалан, 1 л 
нефть, 1 млн.л чучук сувни ифлослаб, ичишга яроқсиз ҳолга 
келтиради. Сув ресурслари автотранспортда, сув транспортида ва 
темир йўл транспортида ишлатилган сувлар, улардан тушган 
нефть маҳсулотлари билан ҳам ифлосланади. Дарѐ сувлари ѐғоч 
ташиш, тайѐрлаш, қайта ишлаш жараѐнида ҳам ифлосланади. 
Дарѐ сувлари иссиқлик електр станцияларидан, саноат 
тармоқларидан чиққан иссиқ сувлар билан ҳам ифлосланади. 
Термал ѐки иссиқ ифлос сувларни вужудга келтирувчи асосий 
омиллар металлургия, химия ва бошқа заводлар иссиқлик ва атом 
электр станциялари ҳисобланади. Термал ѐки иссиқ ифлос 
сувларнинг ҳарорати табиий сув ҳавзалари ҳароратидан 8-100 
юқори бўлганлиги сабабли улар дарѐ кўл ѐки сув омборларидаги 
сувларнинг ҳароратини кўтариб, иситиб юборади, бу албатта 
органик ҳаѐтга салбий таъсир этади. 

---

295