Quyidagi mantiqiy diagrammani taqdim etish o‘rinli

2.7. Menejment tamoyillari

Menejment tamoyillari bu umumiy qoliplar va barqaror talablar bo‘lib, ularga bo‘ysungan holda boshqarish obyektining samarali rivojlanishi ta‟minlanadi.
Menejment tamoyillarining soni va tarkibi asosan mahalliy tadqiqotchilarni qiziqtiradi.
Chet el mualliflari tomonidan tan olingan va taniqli menejment darsliklarida (masalan, R. Daft; M. Meskon, M. Albert, A. Xedouri) menejment tamoyillari haqida hech narsa aytilmagan yoki tushuntirilmagan. Prinsiplarni puxta o‘rganish; har xil tasniflarni va prinsiplar tizimini yaratish fan sifatida boshqaruvning zaruriy shartidir. Amaliy faoliyat uchun prinsiplar soni minimal bo‘ladi va quyidagilarga kamayadi.

1. 
   Maqsadni belgilash prinsipi. Boshqariladigan obyekt uchun aniq maqsadni belgilash. Menejer boshqariladigan obyektni belgilangan maqsad sari olib boradi. Shuning uchun maqsadni belgilash faoliyat sifatida menejment uchun majburiy talab hisoblanadi.
   
2. 
   Iyerarxik tartiblashtirish prinsipi. Ierarxiya quyi qismdan yuqori darajaga bo‘ysunish tartibi va qoidalarini ifodalaydi. Boshqarish obyekti bo‘lgan ijtimoiy tizimlarda iyerarxiya muqarrar ravishda vujudga keladi. Onnuyu tashkiloti va tabiiy iyerarxiyani ajratib ko‘rsatish kerak. Tashkiliy iyerarxiya markazidagi - lavozimga tayinlash. Tabiiy iyerarxiya shaxsiy fazilatlar asosida vujudga keladi: kuch, zukkolik, yuqori professionallik va boshqalar. Bo‘lajak menejerning shaxsiy fazilatlarini inobatga olmasdan lavozimga tayinlash orqali tashkilot iyerarxiyasidan suiiste’mol qilish) samaradorlikning pasayishiga olib keladi. Ushbu tamoyilning rivojlanish vektori tashkiliy iyerarxiyadan tabiiy iyerarxiyaga to‘g‘ri keladi.
   
3. 
   Ilmiy asoslilik va maqbullik prinsipi. Ushbu tamoyil menejer menejment bilan bog‘liq bo‘lgan fanlarning (iqtisodiyot, informatika, psixologiya, sotsiologiya va boshqalar) yutuqlarini bilishi va ulardan foydalanishi kerakligini anglatadi.
   

Menejment boshqariladigan obyektni ilmiy tushunishga asoslangan bo‘lishi kerak. Bundan tashqari, menejer harakatlar va qarorlarning maksimal ratsionalligiga (barcha turdagi resurslarni tejash) va ularni optimallashtirishga (natijalarni maksimal darajaga ko‘tarish va xarajatlarni minimallashtirishga) intilishi kerak.

4. 
   Foiz olish huquqining prinsipi. Boshqariladigan obyekt (ijtimoiy tizim) elementlari o‘z manfaatlariga ega. Menejer ushbu manfaatlarni hisobga olishi va umuman tashkilot manfaatlari va uning a‟zolari manfaatlari o‘rtasida uyg‘unlikni izlashi kerak. Ushbu xususiyatga e’tibor bermaslik boshqaruv samaradorligining pasayishiga olib keladi.
   
5. 
   Innovatsiya prinsipi. Menejer boshqariladigan obyektdagi o‘zgarishlarning zaruriyati va muqarrarligini chuqur anglab yetishi va bu o‘zgarishlarni falokat sifatida emas, balki hayot va rivojlanish belgisi sifatida qabul qilishi kerak. Menejer bo‘ysunuvchilardan innovatsiyalarga bir xil yondashuvni izlashi kerak.
   
6. 
   Bir kishini boshqarish va kollegiallikning oqilona nisbati prinsipi. Menejer muammolarni va ularni hal qilish usullarini muhokama qilishda kollegiallik bilan qaror qabul qilish va ularni amalga oshirish uchun javobgarlik to‘liq uning zimmasida ekanligini tushunishi kerak.
   
7. 
   O‘z-o‘zini anglashning ustuvorligi prinsipi. Menejer o‘zini shunday tutishi kerakki, bo‘ysunuvchilar o‘zlarining qobiliyatlarini eng yaxshi ochib berib ularni tashkilot maqsadlariga erishishga yo‘naltirsin.
   

Ro‘yxatdagi prinsiplarga rioya qilish boshqaruv samaradorligini oshirishga olib keladi.