Qutlimuratov nurbek matkarimovichning mahalliy xomashyolar va chiqindilar asosida yangi ionitlar sintezi

3.4.2-jadval
PVX va chiqindilar asosida sintez qilingan PVX-A-N-2 ioniga dinamik sharoitda Cu(II) ionlarining takroriy sorbsiyasi

№	F, ml/min	V, ml (o‘tkan hajm)	Vionit, ml (kalonnadagi ionit hajmi)	DAS mol-akv/m^3	UDAS mol-ekv/m^3	α
Cu(II)
1	1	280	8	750	920	81,5
2	1	280	8	750	920	81,5
3	1	280	8	750	920	81,5
4	1	280	8	750	920	81,5
5	1	280	8	750	920	81,5
6	1	280	8	730	900	81,1
7.	1	280	8	700	880	79,5
8.	1	280	8	660	830	79,5
9.	1	280	8	620	780	79,5
10.	1	280	8	500	680	73,5

Yuqoridagi 3.4.2.-jadvalda PVX-A-N-2 sorbentiga Cu(II) ionlarining takroriy sorbsiyalash jarayonida dessorbsiya uchun xlorid kislotaning 0,1 N eritmasidan foydalanildi. Dessorbsiya natijasida sorbentning dinamik almashinuv sig’imi o’zgarmadi. Bu esa mahalliy xomashyo va chiqindilar asosida sintez qilingan ionitning fizik-kimyoviy xossalarga ega ekanligini hamda dissertatsiya ishimizda oldimizda qo’ygan maqsadlar ma’lum darajada o’z yechimini topganligidan dalolat beradi.


IV - Bob. TAJRIBAVIY QISM
4.1. Foydalanilgan reagentlar
Foydalanilgan reagentlarning umumiy tasnifi
1. Polivinilxlorid plastikati, I40-13A marka GOST 5960 =1,345 g/sm³; o‘rtacha razmeri 0,4-2 mm;
2. Etilatsetat «xch» GOST 8981;
3. Monoetanolamin va dietanolamin tutgan chiqindilar
4. Rektifikatsiyalangan etil spirt GOST 5963;
5. Texnik oltingugurt kukuni GOST 127;
6. Kalsiy gidroksid «xch» GOST 9262;
7. Benzol «xch» GOST 5955;
8. Nitrat kislota, konsentrlangan «xch» GOST 701;
9. Xlorid kislota – HCl; konsentrlangan «xch» M=36,5 g/mol; T_suy= -32⁰S;
10. Natriy gidroksid – NaOH; «xch» M=40 g/mol; =2,13 g/sm³;
11. Mis (II) sulfat pentagidrati «CH» (CuSO₄∙5H₂O);
12. Nikel (II) geksagidrati «CH» (Ni(NO₃)₂∙6H₂O);
13. Kaliy dixromat «CH» (K₂Cr₂O₇);
14. Kaliy xromat «CH» (K₂CrO₄);
15. Kalsiy xlorid (suvsiz), «xch» TU 6-09-4711-81;
16. Kaliy permanganat (KMnO₄);
17. Indikatorlar;
18. Monetanolamin;
19. Dietanolamin;
20. Fiksanal HCl (0,1n)

4.2. MAHALLIY XOMASHYO VA CHIQINDILAR ASOSIDA IONITLAR OLISH

Mahalliy xomashyo hisoblangan PVX ni gazlarni tozalashda ishlatib bo‘lingan tarkibida etanolamin va metanolamin bo’lgan chiqindi(otxod) mahsulotlar bilan modifikatsiyalab tarkibida azot saqlagan ion almashinuvchi polimer olingan. PVX ni oltingugurt bilan modifikatsiyalab, oltingugurt tutgan polimerni oksidlovchilar ishtirokida oksidlab tarkibida –SO₃H guruhlari tutgan sulfokationit sintez qilingan(PhD M.Jo’rayev) sulfokationitga gazlarni tozalashda ishlatib bo‘lingan, tarkibida dietanolamin va monoetanolamin bo’lgan chiqindi(otxod) mahsulotlar bilan modifikatsiyalab tarkibida ham sulfo (–SO₃H) guruhi ham azot saqlagan (>N, -N) poliamfolit olingan.
1 - tajriba. PVX ni gazlarni tozalashda ishlatiladigan tarkibida Etanolamin saqlagan chiqindining modifikatsiyalash jarayonini harorat va chiqindi hajmi bo‘yicha standart sharoitni o‘rganish
Granulalangan PVXni ekstraksiyalash uchun hajmi 500 ml tubi yumaloq kolbaga, 5 g PVXdan olindi. Ustiga 6 ml etil spirt, 24 ml etilatsetat quyib 100⁰C haroratda 4 soat vaqt davomida ekstraksiya qilindi. Tarkibida turli plastifikatorlardan ekstraksiya qilingan PVX granulasi erituvchilardan tozalanib alohida olindi. 500 ml idishga ekstraksiya qilingan PVX solinadi va uning ustiga 5ml, 10ml, 20 ml, 40 ml va 80 ml gazlarni tozalashda ishlatib bo’lingan tarkibida dietanolamin saqlagan chiqindi mahsuloti solindi. Harorat 100^oC, 110^oC, 120^oC, 130^oC, 140^oC va 150^oC da olib borildi.
2-tajriba. Modifikatsiyalash jarayoniga konsentratsiyaning bog’liqligini o’rganish
Modifikatsiyalash jarayoniga haroratning ta’siri hamda chiqindi hajmi bo’yicha standart sharoiti o’rganish natijalaridan kelib chiqib, tarkibida dietanolamin saqlagan chiqindining konsentratsiyasiga bog’liqligi o’rganish uchun ekstraksiya qilingan PVX ni chiqindi suyultirib reaksiyalar olib borildi. 5 g ekstraksiya qilingan PVX ga 20%(4 ml chiqindi -16 ml suv), 40%(8 ml chiqindi-12 ml suv), 60% (12 ml-chqindi-8 ml suv), 80% (16 ml-chiqindi-4 ml suv) va 100%(20 ml chiqindi) solinib 413K haroratda olib borildi. Olingan sorbentlar aktiv holatga keltirib SAS (Statik almashinuv sig‘imi) orqali baholanib borildi. Keyingi tajribalar o’rganilgan standart sharoitlar orqali olib borildi.