|
10-Mavzu:ISSIQLIK ALMASHINISH APPARATLARINI XISOBLASH.KOJUX TRUBALI ISSIQLIK ALMASHINISH APPARATLARI.
Reja:
1.Umumiy tushuncha.
2. Kojux-trubali issiqlik almashinish apparatlari.
3. Elementli issiqlik almashinish apparatlari.
4. Truba ichida truba” tipidagi issiqlik almashinish apparatlari.
Kojux-trubali issiqlik almashinish apparatlari (kojux ichiga olingan trubali apparat, qisqacha kojux-trubali apparat). Bu tipdagi apparatlar juda keng tarqalgan. Bunday isitkichlar qobiq (kojux) ichiga joylashgan trubalar to’plamidan iborat bo’lib, trubalarning uchlari to’rlarga mahkamlangan bo’ladi (19.1-rasm). Apparatning yuqorigi va pastki qismlarida qopqoq flanets yordamida truba to’riga biriktiriladi. Yuqorigi va pastki qopqoqlarga isitilayotgan yoki sovitilayotgan agentlarni berish uchun shtutser mo’ljallangan. Trubalar to’rlarga razvalьtsovka, payvandlash, kavsharlash va salьniklar yordamida biriktirilishi mumkin (20.2-
rasm).
20.1-rasm. Bir yo’lli kojux-trubali issiqlik almashinish apparati:
1-qobiq; 2-truba to’rlari; 3-trubalar; 4-qopqoq; 5,6-issiqlik agentlari kiradigan va chiqadigan shtutserlar; 7-bolt; 8-qistirma.
|
Issiqlik tashuvchi agentning birinchisi trubalarning ichidan, ikkinchisi esa trubalar va apparatning ichki devori oralig’idagi bo’shliqdan harakat qiladi.
19.1-rasmda bir yo’nalishli kojux-trubali issiqlik almashinish apparati ko’rsatilgan. Bunda isitiluvchi gaz yoki suyuqlik qopqoqdagi patrubka orqali bitta trubadan kirib, o’sha trubadan chiqib ketadi. Ko’pincha, bu tipdagi isitkichlarda isitilayotgan va issiqlik berayotgan muhitlar bir-biriga qarama-qarshi yo’nalishda harakat qiladi.
|
Isituvchi agent doim isitkichning yuqorigi qismidan va isitilayotgan muhit esa apparatning pastki qismidan trubalar ichiga beriladi. Bu muhitlarning yo’nalishi isitkichdagi yo’nalishga mos keladi, chunki isitilayotgan vaqtda temperatura ortishi va kamayishi bilan ularning zichliklari o’zgaradi. Masalan, bug’ o’z issiqligini berib sovishi natijasida uning zichligi oshib, pastki qarab harakat qiladi. Bundan tashqari, muhitlarning bu yo’nalishida ularning tezliklari bir xil taqsimlanib, apparatning ko’ndalang kesimida issiqlik almashinish o’zgarmas bo’ladi.
20.2-rasm. Trubalarni truba to’rlariga biriktirish usullari:
a) razvalьtsovka; b) kanalsimon teshiklar orыali razvalьtsovka qilish; v) payvandlash; g) salьniklar bilan zichlash.
|
Agar muhitlarning yo’nalishi aksincha bo’lsa, ya’ni isituvchi agent apparatning pastki qismidan trubalar va qobiq oralig’idagi bo’shliqqa va isitilayotgan muhit isitkichning yuqorigi qismidagi trubalarga berilsa, u holda bug’ issiqligini berib sovishi natijasida uning zichligi oshib yuqoriga ko’tarilmaydi.Natijada pastki trubalar bilan qobiq orasidagi bo’shliqda kondensat to’planib, bug’ning bu bo’shliq orasidan o’tishi qiyinlashadi va issiqlik almashinish protsessining tezligi kamayadi.
Bu isitkichlarda suyuqliklarning sarfi kam bo’lganda ularning trubalardagi tezligi kichik bo’lib, natijada issiqlik almashinish koeffitsienti ham kam bo’ladi. Issiqlik tashuvchi agentlarning tezligini oshirish uchun ko’p yo’lli isitkichlar ishlatiladi.
Ko’p yo’lli isitkichlarda trubalarni sektsiyalarga bo’lish uchun yoki muhitning harakat yo’lining soniga qarab, isitkichning qopqog’i bilan truba to’rining orasiga ko’ndalang to’siqlar o’rnatiladi (20.3-rasm). Bunda har bir sektsiyadagi trubalarning soni bir xil bo’lishi kerak. Ko’p yo’lli isitkichlarda bir yo’nalishli isitkichlarga nisbatan muhitlarning tezligi yo’llarning soniga qarab proportsional o’zgaradi.
Ximiya va oziq-ovqat sanoatining barcha tarmoqlarida 4-6 yo’lli isitkichlar ishlatiladi. CHunki yo’llarning soni ortishi bilan isitkichning gidravlik qarshiligi ortib, issiqlik almashinish apparatining konstruktsiyasi murakkablashadi.
Bir yo’lli va ko’p yo’lli kojux-trubali isitkichlar vertikal va gorizontal holatda bo’ladi. Vertikal issiqlik almashinish apparatlarini ishlatish qulay, ularning tuzilishi sodda va kam joyni egallaydi. Gorizontal issiqlik almashinish apparatlari ko’pincha ko’p yo’lli qilib tayyorlanadi.
|
20.3-rasm. Ko’p yo’lli kojux-trubali isitkichlar:
a) ikki yo’lli; b) to’rt yo’lli. I-II-issiqlik tashuvchi agentlar; 1-qopqoq; 2-ko’ndalang to’siqlar.
|
|
Kojux-trubali isitkichlarda qobiq bilan trubalar orasidagi temperaturalarning farqiga qarab truba va qobiqning uzayishi har xil bo’ladi. SHuning uchun kojux-trubali isitkichlar konstruktsiyasiga ko’ra ikki xil bo’ladi: 1) qo’zg’almas to’rli isitkichlar; 2) kompensatsiyalovchi qurilmali isitkichlar (bunday apparatlarda trubalarning turli darajada uzayishiga imkon bor).
Qo’zg’almas to’rli isitkichlarda issiqlik ta’sirida trubalar va qobiq har xil uzayadi, shu sababli bunday isitkichlar trubalar va qobiq o’rtasidagi temperaturalar farqi katta bo’lmaganda (50°S gacha) ishlatiladi.
Temperaturalar farqi 50°S dan katta bo’lganda trubalar va qobiqning har xil uzayishini yo’qotish uchun linzali kompensator (20.4-rasm, a), harakatchan truba to’rli (20.4-rasm, b) va U – simon trubali (20.4-rasm, v) kojux-trubali issiqlik almashinish apparatlari ishlatiladi.
20.4-rasm. Temperatura yuqori bo’lganda qobiq va trubalarni uzaytirishni hisobga oluvchi kojux-trubali isitkichlar:
a) linza kompensatorli; b) harakatchan qalpoqchai; v) U-simon trubali; 1-qobiq; 2-trubalar; 3-linzali kompensator; 4-harakatchan qalpoqcha.
|
Linzali kompensator isitkichlar trubalar va apparat devori o’rtasidagi bosim 6·105 N/m2 gacha bo’lganda ishlatiladi.
Trubali to’rli harakatlanuvchi isitkichlar temperaturalar farqi bo’lganda ishlatiladi. Bu isitkichda pastdagi truba to’ri harakatchan bo’lib, bunda trubalar to’plami apparatning qobig’ida temperatura ta’sirida uzayganda ham bemalol harakat qiladi. Trubalarning uzayishini yo’qotuvchi kompensatsiyali isitkichlarning konstruktsiyasi murakkabdir.
U – simon kojux-trubali isitkichlarda issiqlik ta’sirida trubalarning uzayishidagi kompensatsiyani truba qurilmalarining o’zi bajaradi. SHuning uchun ularning konstruktsiyasi sodda bo’lib, trubalar to’plami bitta qo’zg’almas to’rga o’rnatiladi. Bu isitkichlarda trubalarning ichki yuzasini tozalash qiyin va trubalarni to’rga joylashtirish juda murakkabdir.
Kojux-trubali isitkichlarda trubalar to’rga uch xil usul bilan joylashtiriladi; a)to’g’ri oltiburchaklik qirralari bo’ylab; b) kontsentrik aylanalar bo’yicha; v) kvadratning tomonlari bo’ylab (20.5-rasm, a,b,v).
20.5-rasm. Trubalarni truba to’rlariga joylashtirish usullari:
a) to’g’ri oltiburchaklik qirralari bo’ylab; b) kvadrat tomonlari bo’ylab; v) kontsentrik aylanalar bo’ylab.
|
Ko’pincha kojux-trubali isitkichlarda trubalar to’g’ri oltiburchaklik qirralari bo’ylab joylashtiriladi, chunki bunda trubalar ixcham joylashib, ularning soni ko’proq bo’ladi (20.6-rasm). Ayrim vaqtlarda trubalarning yuzasini tozalash oson bo’lishini nazarda tutib trubalar to’rga kvadrat tomonlari bo’ylab joylashtiriladi.
Kojux-trubali isitkichlar quyidagi afzalliklarga ega: ixcham, metall kam sarf qilinadi, issiqlik almashinish yuzasi katta, trubalarning ichini tozalash oson.
Bu apparatlar kamchiliklardan ham holi emas: issiqlik tashuvchilarni katta tezlik bilan o’tkazish qiyin, trubalarning tashqarisidagi bo’shliqni tozalash va tuzatish imkoni kam.
Do'stlaringiz bilan baham: |
