Qurilishda menejment

3. Kichik korxonalarni investitsiyalash va lizing istiqbolli shaklidir 
Biznesga moliyaviy yordam ko‘rsatuvchi infratarkibiy tuzilmalarga banklar, 
birjalar, sug‘urta kompaniyalari, investitsiya fondlari kiradi. 
Xozirgi zamon bankining muvaffakiyatli ishlashi takdim etilayotgan moliya 
xizmatining jamoat talab extiyojiga kanchalik muvofik kelishiga yoki boshka banklar 

---

ko‘rsatayotgan bir xil va aynan usha xizmat uchun narxlar birdek bo‘lgan sharoitda 
bir bankning boshkasiga nisbatan nakadar raqobatbardoshligi, ya‘ni narxga nisbatan 
ularning kanchalik sifatli va raqobatga bardoshli bo‘lishiga boglik. Kupchilik banklar 
iqtisodiyotda etarli darajada cheklangan vazifa- depozitlariga, omonatlarni Qabul 
kilish va kreditlar berishni bajaradi, xolos deb uylaydi. Xar Qanday zamonaviy bank 
uzining raqobatga bardoshligini saklab kolish xamda ayni paytdaxokimiyatning 
moliya xizmatlariga bo‘lgan turli- tuman va tobora usib boruvchi extiyojlarga mos 
xolda ish kurishi uchun yangi vazifalarni uzlashtirishi lozim. 
Kimmatli kogozlar bozori infratuzilmasining asosiy unsurlaridan biri fond 
birjasidir. U standart moliyaviy vositalari (aktsiyalar, obligatsiyalar, veksellar, 
sertifikatlar va xokazolar) bilan savdo kilish uchun uyushgan bozor bo‘lib, uni 
kimmatli kogozlar bozorini malakali katnashchilari o‘zaro ulgurji operatsiyalar 
utkazish uchun tashkil etgan. 
Fond birjasining vazifasi bilan boglik tuzilishi uning faoliyati asosini tashkil 
etadigan koidalar bilan belgilanadi:
a) doimiy xarakatdagi bozorni vujudga keltirish;
b) narxni aniklash; 
v) moliya vositalari, ularning narxlari va muomala shartlari haqida axborot 
tarkatish;
g) moliya vositachilarining maxoratlarini qo‘llab- quvvatlash;
d) savdo koidalarini ishlab chikish. 
Birjaning uzi xech narsa sotmaydi va sotib olmaydi, balki bunday ulgurji savdo 
utkazish uchun koidalar ishlab chikadi xamda shart- sharoit yaratib beradi. 
Kontraktli jamgarma turidagi moliya muasssalari uzlari va mijozlar urtasida 
tuzilgan uzok muddatli shartnomalarga muvofik mablaglarni turli badallar asosida 
jalb kiladi. Bunday muassasalarga turli- tuman sug‘urta kompaniyalari va xar xil 
pensiya fondlari kiradi. Mazkur komrpaniyalar jalb Qilingan mablaglarni garovlik 
kreditlarga, korporatsiyalarning aktsiyalari va obligatsiyalariga, shuningdek xazina 
majburiyatlariga joylaydi. Mulkni sug‘urtalash kompaniyasi bir kadar likvidli aktivlar 
tarkibiga ega bo‘lishi mumkin. 
Sug‘urtalashda odatda ikki tomon ishtirok etadi, biri sug‘urta tashkiloti bo‘lib, 
sug‘urtalash shartlarini ishlab chikadi uni sug‘urtalovchi deb ataladi. Ikkinchisi 
yuridik yoki jismoniy shaxslar, ularni sug‘urta kiluvchi deb yuritiladi, boshkachasiga 
mijozlar deyish mumkin. Bunday shaxslarni uzlarining yoki uchinchi tomonning 
manfaatlarini sug‘urtalaydilar, ana shu maqsadlar uchun sug‘urta mukofotlari 
(to‘lovlar, badallar) tulaydi. Sug‘urtalashning eng kup tarkalgan tizimlaridan biri 
mulkning xakikiy qiymati buyicha sug‘urtalash bo‘lib, u shartnoma tuzilayotgan 
kundagi mulkning xakikiy qiymati sifatida aniklanadi.

---

Investitsiya fondlari kredit tizimlari rivojlangan moliya muassasalarining juda 
muxim kurinishlaridar biridir. 
Investitsiya fondining asosiy faoliyati uz aktsiyalarini chikarish xamda shu 
tarika jalb qilingan mablaglarni boshka kimmatli kogozlarga shunday kuyishdan 
iboratki, natijada daromad foiz va kogozlarning kurs qiymati olishi barobarida 
keladigan bulsin, odatda amaliyotda investitsiya fondlari kupdan- kup kichik 
investorlarning mablaglarini Qabul kiladi va ularni birlashtirib bu aktsiyalarning yirik 
majmuasiga sarf etadi. Shu tarika investitsiya fondlari uz aktsiyadorlarining 
investitsiya soxasidagi tavakkalchiligi xavf- xatarini nixoyatda kamaytiradi.