Qurilish vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

 
2.3 Gips va angidrit bog‘lovchi moddalarning sinflanishi 
Gipsning xossasi standart talablari bo‘yicha markasi G-2 dan G-25 gacha bo‘ladi. 
Zichligi 2,6-2,75 g/sm
3
 oralig‘ida tebranib turadi. Hajmiy og‘irligi erkin holda 800-
1100kg/m
3
 , zichlantirilganda 1250-1450 kg/m
3
 , suvga talabchanligi amalda 50-70% 
suvni talab etadi, nazarda esa gidratatsiya uchun 18,6% suv bo‘lgani bas, tutib qolish 
muddati boshlanish 4 minutdan oldin emas, oxiri esa 6 minutdan kech emas. Gipsni 
bu  xossasi  xom  ashyoni  hususiyatiga,  saqlash  muddatiga,  suv  miqdoriga, 
bog‘lovchini  va  suvni  haroratiga,  qo‘shimchalarga  bog‘liq.
 
V.B.Ratinov 
qo‘shimchalarni  tutib  qolish  muddatiga  ta’sir  etish  mexanizmiga  qarab  to‘rt  sinfga 
bo‘lgan. 
1  -  sinf  kimyoviy  reaksiyalarga  kirishmaydigan, bog‘lovchining  erituvchanligini 
o‘zgartiradigan masalan: NaSl, KSl, NaSO
4
 va boshqalar tishlashish davrini tezlatadi. 
2  -  sinf  -  bog‘lovchi  moddalar  bilan 
reaksiyaga  kirishadi  va  qiyin  yoki 
kam 
eriydigan  moddalar  hosil  qiladilar.  Bu  qo‘shimchalarga  natriy  fosfat,  bor  kislotasi 
kiradi.  
3 - sinf kristall markazlari hosil qiluvchi moddalar:
 
SaSO
4
∙2N
2
O;  SaNRO
4
∙2N
2
O. 
4 -
 
sinf: sirt aktiv qo‘shimchalar: 
protein sekinlashtirgichdan foydalanish 
mumkin. 
Bunda 
suyuq holatda ham, kukun holatda ham tishlashib qolishning boshlanishi 30 

---

27 
 
minutdan keyin sodir bo‘ladi. Shuningdek SSB, bura, suyak yelimi, kazein, aktiv va 
noaktiv  ohakdan  ham  sekinlashtiruvchi  vosita  sifatida  foydalanish  mumkin.  Ikki 
molekula  suvli  gips  osh  tuzi  ba’zi  bir  xloritlar  va  boshqa  tuzlar  tishlashib  qolishi 
tezlatuvchi vosita sifatida ishlatiladi. 
Mustahkamligi. Mustahkamligi bo‘yicha gips 12 ta markaga bo‘linadi. G-2 dan 
G-25 gacha. Gipsning mustahkamligi bevosita suv miqdoriga bog‘liq. Masalan, suv 
gips nisbatini 0,7 dan 0,4gacha kamaytirilsa gips buyumlarni mustahkamligini 2,5-3 
marotaba ko‘paytirilsa bo‘ladi.