Qurilish materiallari va buyumlari

 
3- ISH. QUMNING BO‘SHLIG‘INI ANIQLASH (hisoblash usuli bilan
) 
Qumning g‘ovakligi, ya’ni zarralari orasidagi bo‘shliqlar qumning avvaldan hisoblab chiqarilgan 
zichlik ko‘rsatkichi bo‘yicha aniqlanadi. Qumning zichligi (hajm bo‘yicha % da) formula yordamida 0,1% 
gacha aniqlikda hisoblab chiqariladi: 
Qumning zichligi - . . . g/sm
3
To‘kilgan qumning o‘rtacha zichligi - ..........kg/m
3
. 
Qumning bo‘shlig‘i - . . . . %.
Hisoblash formulasi: 
%
100
1
.









х
т
q
V


 
4- ISH. QUMNING NAMLIGINI ANIQLASH
Ta’rif. 
Tabiiy holatdagi narmal haroratdagi qumning o‘zida namlik saqlanadigan qumning 
namlik darajasi deyiladi. 
Asbob va uskunalar. 
Quritish javoni, tarozi, kurakcha, vaqt o‘lchagich.
Ishlash tartibi. 
Qumning namlik darajasi quyidagicha aniqlanadi, qumning o‘rtacha namunasidan 
tarozida ikki marta va har gal kamida 500 g dan (1 g gacha aniqlikda) tortib olinib, ayrim holda yassi 
idishlarga to‘kiladi-da, quritish javonida, to vazni o‘zgarmaydigan bo‘lguncha 110±5°S haroratda 
quritiladi. Quritish jarayonida qumni har 30 minutda metall kurakcha yordamida aralashtirib turish 
tavsiya etiladi. Qum qurigach, sovitiladi va tarozida tortiladi. Uning namlik darajasi W (massasi bo‘yicha 
% hisobida) formula yordamida hisoblab chiqariladi: 
№ 
Massa, g
Namlik % 
idish 
idish va qum 
quritilgandan keyin idish va qum 
1
2
Hisoblash formulasi:
;
%
100
2
2
1
m
m
m
W




---

-
123 -
O‘rtacha - …...% 
Bu erda:
1
m
- 
xo‘l qum massasi, g; 

2
m - quruq qum massasi, g.