Qurilish materiallari va buyumlari

GIPS BOG‘LOVCHI MODDALAR 
Vazifa. 
Gips bog‘lovchi moddalarning xossalarini aniqlash. 
Gips bog‘lovchi moddalar to‘g‘risida umumiy tushuncha. 
Qurilish
gipsi havoda qotadigan 
bog‘lovchi moddadan iborat bo‘lib, gipstosh (CaSO
4
·2H
2
O) ni 150-180
0
S issiqda kuydirib tarkibida 
yarim molekula suv bo‘lgan kalsiy sulfat (CaSO
4
·0,5H
2
O)ga aylantirib, tuyib maydalash yo‘li bilan 
olinadi. Qurilish gipsidan qurilish detallari va buyumlari tayyorlash maqsadida, shuningdek, suvoq 
ishlarida foydalaniladi. 
 
1-ISH. GIPS BOG‘LOVCHI MODDANING MAYDALIK DARAJASINI ANIQLASH 
Maydalik darajasi bo‘yicha texnik talablar. 
Gipsni turi 
Maydalik darajasi turi 
Elakda qolgan to‘la qoldik (№ 0,2 
mm li elak), % ko‘p emas. 
Dag‘al maydalanganlik 
I 
23% 
O‘rtacha maydalanganlik 
II 
14% 
Nozik maydalanganlik 
III 
2% 
Ta’rif.
Gipsning maydalik darajasi 0,2 nomerli elakda elangandan keyin qolgan qoldiqning 
miqdori bilan ifodalanadi.
Asbob va uskunalar.
Elektron tarozi, 0,2 nomerli elak.
Ishlash tartibi. 
Quritish javonida 50-55°S haroratda bir soat mobaynida quritilgan gips 
namunasidan tarozida 50 g tortib olinadi, bunda tarozi pallasiga soat oynasini qo‘yish va gipsni shu oyna 
ustida tortish lozim. Tortib olingan gips turi 0,2 nomerli elakdan o‘tkaziladi. Gipsni elaganda elakning 
qopqog‘ini bekitish kerak, gips qo‘lda elanadi, yoki elakni silkitib turadigan asbobga o‘rnatiladi. Elash 
jarayoni odatda 5-7 minut davom etadi, keyin asbob to‘xtatilib, elakning tubi ehtiyotlik bilan ajratib olinadi 
va gips kukuni boshqa idishga solinadi. Tekshirib ko‘rish maqsadida (elakning tubini olib qo‘yib) gips 
qog‘oz ustiga elanadi. Bir daqiqa davomida elakdan eng ko‘pi 0,05 g gips tushsa, elash nihoyasiga 
etkazilgan hisoblanadi. Gips kukunining maydalanganlik darajasi elakda qolgan gips massasining 
dastlabki namuna massasi (50 g)ga nisbati sifatida aniqlanadi, bunda yo‘l qo‘yiladigan xatolik 0,1% dan 
ziyod bo‘lmasligi lozim. Ikki marta sinash natijalarining o‘rtacha arifmetik qiymati gips kukunining 
mayinlik qiymati sifatida qabul qilinadi. 
 
Gips namunasi- …………g. Hisoblash formulasi:
%
100
1


m
m
M
Elakda qolgan qoldiq - …….g. Maydalik darajasi -…….%