Qurilish materiallari

4.3. Shishaning tuzilishi va asosiy xossalari
Shisha to'g'ri fazoviy panjara strukturasiga ega bo'lmaganligi sababli xossalari barcha nuqtalarda bir xil emas. Bundan tashqari shishaning muayyan erish harorati bo'lmaydi.
Shishada kechadigan pishirish va toblash jarayonlarini o'rganish uning tarkibida mikrokristall hosilalar – kristallitlar hosil bo'lishini ko'rsatadi. Shishaning bu holati uning «mikrogeterogenligi» deyiladi. Kristallitlik nazariyasi asosida xossalari mukammallashgan, mo'rtligi kam shishalar – sitallar yaratiladi. Shishaning o'ziga xos strukturasi uning shaffofligini, mo'rtligini, atmosfera muhitiga, olovga chidamliligini, harorat o'zgarishiga ta'sirchanligini belgilaydi.
Nazariy mustahkamligi. Deraza oynalarining cho'zilishdagi mustahkamligi 6500-8000 MPa bo'ladi. Shisha strukturasida mikro defektlar bo'lganligi sababli haqiqiy mustahkamligi 30–90 MPa boiadi. Shishaning siqilishdagi mustahkamligi 700-1000 MPa, ba'zi hollarda 1200 MPani tashkil etadi.
Nur o'tkazuvchanligi. Deraza oynalarining nur o'tkazuvchanligi 90-92%, profillanganniki 84-86%, shisha bloklarniki 80-85%. Shisha nurni qaytarish xususiyatiga ega bo'lgani uchun va faqat 2% nurni o'zi yutgani sababli nur o'tkazuvchanligi, asosan, nurning oynaga tushish burchagiga hog'liq bo'ladi. Deraza oynalari infraqizil nurlarni yaxshi, ultrabinafsha nurlarni esa yomon o'tkazadi. Shisha zich material (2,5-2,6 g/sm³) bo'lgani uchun tovushni yaxshi o'tkazadi. Shu sababli binolarga tovush deraza oynalari orqali kirib, binoning ekspluatatsiya holatini yomonlashtiradi. Tovushni izolatsiyalash deraza oynalarining qalinligi va ular orasidagi masofaga bog'liq bo'ladi.
Shishaning issiqlikka munosabati. Deraza oynalarining 100 °C haroratdagi issiqlik o'tkazuvchanlik koeffitsiyenti 0,4– 0,82 W/(m°C), ko'pikshishaniki 0,045-0,058 W/(m °C). Tarkibidagi ishqoriy oksidlar ko'p bo'lgan shisha issiqlikni kam o'tkazadi. Xona haroratida shishaning issiqlik sig'imi 0,63-1,05 KJ/kg °C. Shishaning issiqlik sig'imi va issiqlikdan termik kengayishi uning kimyoviy tarkibiga bog'liq bo'ladi. Qurilish shishasining haroratdan chiziqli kengayish koeffitsiyenti (9 10 ⁶-15 10 ⁶) °C ' ning eng kichik korsatkichi (0,58-10~⁶) °C^-1 tashkil etadi.
Shishaning issiqqa bardoshliligi haroratdan chiziqli kengayish koeffitsiyentiga, shisha xom ashyosining kimyoviy tarkibiga bog'liq. Qurilish shishasining issiqqa chidamliligi 120 °C. Shisha tarkibiga kremniy, bor va shu kabilar qo'shib issiqdan chiziqli kengayish koeffitsiyenti, ya'ni issiqqa bardoshliligi oshiriladi.