Qurilish materiallari

14.5.1. Tovush yutuvchi materiallar


Tovush yutuvchi materiallar va buyumlar kinokonsert zallari, auditoriyalar, tele va radiostudiya xonalarida maxsus akustik sharoit yaratish, uskunalar shovqinini kamaytirish maqsadida tovush yutuvchi konstmksiyalar tayyorlashda ishlatiladi.
Materiallarning tovush yutish xususiyati τ- tovush yutish koeffitsiyenti bilan baholanadi. Tovush yutish koeffitsiyenti material yuzasi orqali yutilgan, ya'ni qaytarilmagan tovush energiyasini E_yum , vaqt birligida materialga to'g'ri keladigan tovush energiyasi umumiy miqdoriga E_tushnisbati bilan o'lchanadi,





Bir jinsli tovush yutuvchi (g'ovak) materialda tovush energiyasi qovushqoq ishqalanish natijasida energiyasini yo'qotish, g'ovak devorlari va havo o'rtasidagi issiqlik almashinuvi, ideal bo'lmagan elastik skeletda hosil bo'ladigan relaksatsiya jarayonlari tufayli yutiladi. Tovush yutish koeffitsiyentini maxsus kamera yoki interferometr asbobi yordamida aniqlanadi.
Tovush yutish koeffitsiyenti tovush tutish burchagi chastotasiga bog'liq bo'ladi. Materialning tovush yutishi g'ovak strukturasiga bog'liq bolib, g'ovaklikning hajmi strukturasi (tutashganligi) katta ahamiyatga ega. Ular ochiq g'ovakli, rivojlangan tarmoqli, tutashgan g'ovakli, optimal o'lcbami 0,1 -lmm holda ishlab chiqarililadi. Yirik g'ovaklar past chastotali tovushlarni yutadi. Tovush yutuvchi materiallar chastota diapazonlarida tovush yutish koeffitsiyenti bo'yicha klasslarga bo'linadi: birinchi klass - 0,8 dan yuqori, ikkinchisi - 0,8 dan 0,4 gacha va uchinchi klass - 0,4 dan 0,2 gacha.
Samarali tovush yutuvchi materiallarga mineral va shisha tolali plitalar, gips asosidagi buyumlar misol bo'ladi.
Tolali akustik plitalar mineral va shisha-paxta, asbest tolasi va polimerlar, (PVA emulsiyasi), bog"lovchilari asosida tayyorlanadi. Qoliplangan buyumlar ozgina yuk ostida zichlashtiriladi, issiqlik bilan keyinchalik buyumga mexanik ishlov beriladi va bezak qatlami qoplanadi. Plitalar yuzasi tarnovsimon, g'alviraksimon, perforatsiyalangan, bo'rtma ma va boshqa turdagi fakturali bo'ladi. Plitalarning o'lchami 300x300 dan 900x1000 mm gacha, qalinligi 15-100 mm.
Mineral va shisha-paxta plilalarning o'rtacha zichligi 50-250 kg/m³, tovush yutish koeffitsiyenti 0.5-0,8. Ular, asosan, jamoat binolarini shovqindan saqlash maqsadida ishlatiladi.